X’inhi l-ħjiel; ippjanar aħjar, teknoloġija ġdida jew sempliċiment aktar flus? — L-isfida taż-żona fit-trobbija tas-salamun fin-Norveġja

It-trobbija Norveġiża tas-salamun kibret bil-kbir matul dawn l-aħħar 50 sena, u issa tikkostitwixxi madwar 75 % tal-valur totali tal-esportazzjoni tal-frott tal-baħar tal-pajjiż. Il-fażi tat-tkabbir tipikament isseħħ fl-ilmijiet kostali. Hemm ambizzjonijiet għal tkabbir qawwi kontinwu. Ħames snin ilu, stħarriġ żvela li dawk li jrabbu l-ħut raw in-nuqqas ta’ żona tal-baħar disponibbli bħala l-akbar sfida tal-industrija għat-tkabbir kontinwu. Dan id-dokument jeżamina s-sitwazzjoni attwali u futura għall-użu, il-ħtiġijiet u d-disponibbiltà taż-żona, għat-trobbija tas-salamun fin-Norveġja. Id-dokument iqis diversi bidliet possibbli li jistgħu jinfluwenzaw dan, inkluża s-sistema tal-ippjanar taż-żona kostali, teknoloġiji ġodda għat-trobbija tas-salamun lil hinn mill-kosta, ibbażata fuq l-art u magħluqa, u skemi tat-taxxa ġodda li jaffettwaw id-distribuzzjoni tal-piżijiet u l-benefiċċji mit-trobbija tas-salamun. Is-sejba ewlenija hija li l-gvern ċentrali għandu diversi għażliet disponibbli, jekk jixtieq jipprijoritizza l-akkwakultura f’termini ta’ aċċess għall-ilmijiet kostali. Madankollu, dan jimplika reviżjoni sħiħa tas-sistema ta’ allokazzjoni attwali, kif ukoll bidla drammatika tas-sistema ta’ ppjanar attwali, li min-naħa tagħha tfisser sfida għad-demokrazija lokali — mhux żvilupp probabbli ħafna fiċ-ċirkostanzi politiċi attwali. Dan iħalli lill-industrija b’żewġ għażliet; it-tnaqqis tal-lizz, l-emissjonijiet u l-ħrib tas-salamun u ż-żieda tal-leġittimità fil-livelli kollha, u billi l-muniċipalitajiet lokali jingħataw sehem akbar mill-ħolqien ta’ valur enormi li jidher fis-settur tas-salamun. Filwaqt li l-pjanijiet ambizzjużi li sal-2030 tiġi rduppjata l-produzzjoni u li din tiżdied ħames darbiet sal-2050 ċertament se jeħtieġu aktar lokalitajiet tal-akkwakultura kostali u aħjar, il-livell attwali tan-nuqqas ta’ żoni se jiddependi ħafna fuq l-iżvilupp ta’ mudelli ġodda ta’ produzzjoni; fuq l-art, lil hinn mill-kosta, kien fih pinen netti u l-produzzjoni ta’ smolt kbir. Is-suċċess f’dawn l-isforzi, jista’ jkollu wkoll impatt fuq il-produzzjoni globali tas-salamun, billi jiftaħ is-suq għal atturi ġodda, u b’hekk inaqqas is-sehem Norveġiż u l-profittabbiltà tal-industrija.