Szkodliwe zakwity glonów i ich skutki w morzach przybrzeżnych Europy Północnej

Szkodliwe zakwity glonów (HAB) są powtarzającymi się zjawiskami występującymi w północnej Europie wzdłuż wybrzeży Morza Bałtyckiego, Kattegat-Skagerrak, wschodniego Morza Północnego, Morza Norweskiego i Morza Barentsa. Te HAB spowodowały sporadyczne ogromne straty w sektorze akwakultury i stale wpływały na interesy społeczno-gospodarcze na kilka sposobów. Niniejszy przegląd statusu zawiera przegląd historycznych zdarzeń HAB i podsumowuje sprawozdania do bazy danych szkodliwych alg od 1986 r. do końca 2019 r. oraz obserwacje dokonane w ramach długoterminowych programów monitorowania potencjalnie szkodliwego fitoplanktonu i fitotoksyn u małży. Główne taksony HAB powodujące śmiertelność ryb w regionie obejmują zakwity prymnesiophyte Chrysochromulina leadbeateri w północnej Norwegii w 1991 r. i 2019 r., co spowodowało ogromne straty gospodarcze dla hodowców ryb. Zakwit prymesiofitu Prymnesium polylepis (syn. Chrysochromulina polylepis) w Kattegat-Skagerrak w 1988 r. zakłócał funkcjonowanie ekosystemu. Zakwity prymnesiophyte Phaeocystis spp. spowodowały nagromadzenie się pianki na plażach w południowo-zachodniej części Morza Północnego i wybrzeża Morza Wattowego, a śmiertelność skorupiaków jest powiązana z ich występowaniem. Śmiertelność skorupiaków związana ze zdarzeniami HAB została zaobserwowana w wodach przyujściowych związana z napływem wody z południowej części Morza Północnego. Pierwszy zakwit gatunku dityochophyte z rodzaju Pseudochattonella zaobserwowano w 1998 r. i od tego czasu obserwowano takie zakwity przy wysokiej gęstości komórek wiosną, powodując śmiertelność ryb przez kilka lat. Dinoflagellates, głównie Dinophysis spp., w sposób nieciągły wytwarzają stężenia żółwiowatych (DST) w małżach błękitnych, Mytilus edulis, powyżej limitów regulacyjnych wzdłuż wybrzeży Norwegii, Danii i zachodniego wybrzeża Szwecji. Średnio od 2006 r. na szwedzkim i norweskim wybrzeżu cieśniny Skagerrak zmniejszył się poziom DST w odniesieniu do skorupiaków, mięczaków i innych bezkręgowców wodnych, co zbiegło się ze spadkiem liczebności komórek D. acuta. Wśród dinoflagellatów gatunki Alexandrium są głównym źródłem paraalitycznych toksyn na skorupiakach (PST) w regionie. Stężenia PST powyżej poziomów określonych w przepisach były rzadkie w cieśninie Skagerrak-Kattegat w okresie trzech przeglądów dekadowych, ale częste i często obfite wyniki odkładania cyst Aleksandrium w osadach powierzchniowych wskazują na wysokie potencjalne ryzyko zakwitów. Poziomy PST często powyżej limitów regulacyjnych wzdłuż zachodniego wybrzeża Norwegii są powiązane z A. catenella (gruparibotype 1) jako głównym producentem toksyn. Inne gatunki Aleksandrium, takie jak A. ostenfeldii i A. minutum, są w stanie wytwarzać PST wśród niektórych populacji, ale zazwyczaj nie są związane ze zdarzeniami PSP w regionie. Liczebność komórek A. pseudogonyaulaxa, producenta goniodominy gonitoksyny (GD), wzrosła od 2010 r. w cieśninie Skagerrak-Kattegat i może stanowić nowe zagrożenie. Dinoflagellate Azadinium spp. jest jednoznacznie związany z obecnością toksyn azaspirowych (AZT) odpowiedzialnych za zatrucie Azaspiracid Shellfish (AZP) w Europie Północnej. Toksyny te wykryto u małży dwuskorupowych w stężeniach przekraczających limity regulacyjne po raz pierwszy w Norwegii w 2005 r. i w Szwecji w przypadku małży i ostryg (Ostrea edulis i Crassostrea gigas) w 2018 r. Niektórzy członkowie diatomowego rodzaju Pseudo-nitzschia produkują kwas domowy neurotoksyny i analogi znane jako toksyny amnezyjne (AST). Zakwity Pseudo-nitzschii były powszechne w Morzu Północnym i cieśninie Skagerrak-Kattegat, ale w okresie objętym przeglądem poziomy AST w małżach rzadko przekraczały limity regulacyjne. Letnie zakwity sianobakterii na Morzu Bałtyckim budzą obawy głównie dla turystyki, powodując masowe zanieczyszczenie wody w kąpieliskach i plaż. Niektóre z cyjanobakterii wytwarzają toksyny, np. Nodularia spumigena, producent nodularin, co może stanowić problem dla zdrowia ludzkiego i powodować sporadyczne śmiertelność psów. Przybrzeżne i szelfowe regiony morskie w północnej Europie zapewniają kluczowe dostawy żywności pochodzenia morskiego, dobrobytu społeczno-gospodarczego i usług ekosystemowych. Rosnący wpływ antropogeniczny i zmiana klimatu powodują środowiskowe czynniki stresogenne powodujące zmiany w biogeografii i intensywności HAB. Stałe monitorowanie HAB i fitotoksyn oraz funkcjonowanie historycznych baz danych, takich jak HAEDAT, zapewnia nie tylko bieżące sprawozdanie o stanie prac, ale także sposób interpretacji przyczyn i mechanizmów HAB.