Akwakultura w UE
Wspólna polityka rybołówstwa Unii Europejskiej (WPRyb) definiuje akwakulturę jako „hodowlę lub uprawę organizmów wodnych przy użyciu technik mających na celu zwiększenie produkcji danych organizmów poza naturalną zdolność środowiska, w przypadku gdy organizmy te pozostają własnością osoby fizycznej lub prawnej na etapie hodowli i hodowli, aż do zbioru włącznie”.
Akwakultura jest jednym z najszybciej rozwijających się sektorów produkcji żywności na świecie i coraz ważniejszym czynnikiem przyczyniającym się do światowego zaopatrzenia w żywność i wzrostu gospodarczego. W Europie akwakultura odgrywa kluczową rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym obszarów przybrzeżnych i rzecznych oraz w ochronie morskiej rzeki i kultury rybołówstwa. W 2020 r. unijny sektor akwakultury osiągnął 1,2 mln ton wielkości sprzedaży i 3,9 mld EUR pod względem wartości obrotu i zatrudniał bezpośrednio około 57 tys. osób pracujących dla około 14 tys. przedsiębiorstw. Są to przede wszystkim mikroprzedsiębiorstwa i małe przedsiębiorstwa, które są zazwyczaj własnością rodzinną (STECF 22-17).
67 % produkcji akwakultury w UE koncentruje się w czterech państwach członkowskich, a mianowicie we Francji, Grecji, Hiszpanii i we Włoszech. Ponad połowa całkowitej wielkości produkcji akwakultury dotyczy skorupiaków, mięczaków i innych bezkręgowców wodnych, natomiast ryby morskie i słodkowodne stanowią około 21 % i 28 % całkowitej wielkości produkcji. W szczególności najbardziej uprawianymi gatunkami są omułki, pstrągi, ostrygi, morlesz, labraks, karp i tuńczyk (infografika UE dotycząca akwakultury – rozwój społeczno-gospodarczy (2008–2020)).
Podstawą prawną unijnej polityki akwakultury jest WPRyb z 2013 r., której celem jest wspieranie wzrostu unijnego sektora akwakultury, przy jednoczesnym zapewnieniu jego zrównoważonego rozwoju gospodarczego, środowiskowego i społecznego, aby zapewnić obywatelom UE źródło zdrowej żywności i przyczynić się do bezpieczeństwa żywnościowego. W szczególności w art. 34 „Promowanie zrównoważonej akwakultury” ustanowiono otwartą metodę koordynacji między państwami członkowskimi w oparciu o strategiczne wytyczne Komisji dotyczące bardziej zrównoważonej i konkurencyjnej akwakultury w UE (po raz pierwszy przyjęte w 2013 r. i zmienione w 2021 r.). Wytyczne te stanowią główny filar strategicznej koordynacji polityki akwakultury w Unii i mają na celu stworzenie konkurencyjnego i odpornego unijnego sektora akwakultury; uczestniczy w transformacji ekologicznej; zapewnia akceptację społeczną i informowanie konsumentów; zwiększa wiedzę i innowacje. Na tej podstawie państwa członkowskie zostały poproszone o dokonanie przeglądu swoich wieloletnich krajowych planów strategicznych w dziedzinie akwakultury, w których muszą określić swoje plany, cele i odpowiednie środki na rzecz promowania i rozwoju zrównoważonej akwakultury na swoim terytorium. Opublikowane MNSP, w tym streszczenie w języku angielskim, można znaleźć w sekcji Informacje o krajach na stronie internetowej AAM.
Wdrażanie strategicznych wytycznych i MNSP jest wspierane ze środków udostępnionych w ramach Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMRA), który trwa od 2021 r. do 2027 r. Inne unijne programy finansowania, takie jak „Horyzont Europa” czy BlueInvest II, również finansują badania i projekty związane z akwakulturą.
Więcej informacji na temat unijnego sektora akwakultury można znaleźć pod następującymi linkami:
- Dyrekcja Generalna Komisji ds. Gospodarki Morskiej i Rybołówstwa (DG MARE)
- Komitet Naukowo-Techniczny i Ekonomiczny ds. Rybołówstwa (STECF) – unijny sektor akwakultury – sprawozdanie gospodarcze za 2022 r. (STECF 22–17)
The legal basis of the EU aquaculture policy lies in the 2013 CFP, which aims to support the growth of the EU aquaculture sector while ensuring its economic, environmental, and social sustainability to provide a source of healthy food for EU citizens and contribute to food security. Specifically, Article 34, “Promoting sustainable aquaculture”, establishes an open coordination method between Member States based on the Commission’s Strategic Guidelines for a more sustainable and competitive EU aquaculture (first adopted in 2013 and revised in 2021).
These guidelines constitute the central pillar of the strategic coordination of aquaculture policy in the Union and seek to build an EU aquaculture sector that is competitive and resilient; participates in the green transition; ensures social acceptance and consumer information; increases knowledge and innovation. Based on these, Member States have been asked to review their Multiannual National Strategic Plans (MNSPs) for aquaculture, where they must lay out their plans, objectives and appropriate measures for the promotion and development of sustainable aquaculture in their territory. Published MNSPs, including a summary in English, can be found under the section Country Information in the AAM website.
The implementation of the Strategic Guidelines and the MNSPs is being supported by funding made available in the European Maritime and Fisheries Fund (EMFAF), which runs from 2021 to 2027. Other EU funding programmes, such as Horizon Europe or BlueInvest II, also finance aquaculture-related research and projects.
Learn more about the EU aquaculture sector at the following links:
- Commission’s Directorate-General for Maritime Affairs and Fisheries (DG MARE)
- Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries (STECF) – The EU Aquaculture Sector – Economic Report 2024 (STECF 24-14)
Unijny mechanizm pomocy w zakresie akwakultury
Unijny mechanizm pomocy w zakresie akwakultury (AAM) ma na celu wspieranie państw członkowskich, sektora akwakultury i innych odpowiednich zainteresowanych stron we wdrażaniu strategicznych wytycznych na lata 2021–2030 dotyczących bardziej zrównoważonej i konkurencyjnej akwakultury w UE poprzez zapewnienie pomocy logistycznej, administracyjnej i technicznej, a także punktu kompleksowej obsługi w zakresie wiedzy i praktyk na temat zrównoważonej akwakultury w UE.
Mechanizm pomocy jest częścią umowy o świadczenie usług zarządzanej wspólnie przez Europejską Agencję Wykonawczą ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA) i DG MARE. Konsorcjum jest koordynowane przez NTT DATA, Poseidon, SCOPE – Netcompany, Europejskie Towarzystwo Akwakultury (EAS) oraz Europejską Platformę Technologii i Innowacji w dziedzinie Akwakultury (EATIP). Umowa o świadczenie usług rozpoczęła się w lipcu 2024 r. i będzie obowiązywać do czerwca 2026 r.
Cele
AAM zapewnia Komisji Europejskiej i państwom członkowskim UE wsparcie logistyczne, techniczne i administracyjne we wdrażaniu nowych wytycznych strategicznych.
W szczególności dla osiągnięcia ostatecznego celu UE AAM zasadnicze znaczenie ma kilka celów:
- Gromadzenie i wymiana wiedzy, dobrych praktyk, promowanie odpowiednich wydarzeń, rozpowszechnianie wiadomości i innych informacji na temat zrównoważonej akwakultury w UE.
- Zapewnianie technicznej wiedzy fachowej na temat zrównoważonej akwakultury poprzez wspieranie Komisji Europejskiej w opracowywaniu wytycznych i dokumentów informacyjnych dotyczących różnych aspektów polityki akwakultury
- Opracowanie narzędzi szkoleniowych i narzędzi e-uczenia się na temat tych wytycznych i dokumentów informacyjnych
- Odpowiedzi na pytania państw członkowskich i zainteresowanych stron dotyczące opracowanych wytycznych
- Organizowanie wydarzeń, warsztatów, konferencji, szkoleń i spotkań technicznych skierowanych do państw członkowskich UE, sektora akwakultury i innych zainteresowanych stron w celu wsparcia wdrażania strategicznych wytycznych UE dotyczących akwakultury.
- Collecting and sharing knowledge, good practices, promoting relevant events, disseminating news and other information about sustainable aquaculture in the EU.
- Providing technical expertise on sustainable aquaculture by supporting the EU Commission to develop guidance documents and background papers on different aspects of aquaculture policy
- Developing training and e-learning tools on these guidance documents and background papers
- Replying to questions from Member States and stakeholders on the guidance documents developed
- Organize events, workshops, conferences, training, and technical meetings directed to EU Member States, the aquaculture industry and other stakeholders to support the implementation of the EU strategic guidelines on aquaculture.
Related links
EU Reference Centres for animal welfare (foreseen under the Official Controls Regulation, adopted in March 2017, which harmonises EU rules on official controls along the whole agri-food chain) are established to assist EU Members States (MS) in their official controls on animal welfare rules on farm, during transport and at the time of slaughter or killing.
The European Union Reference Centre for the Welfare of Aquatic Animals (EURCAW-Aqua) launched in January 2024 was created in accordance with Regulation (EU) 2017/625 of the European Parliament and of the Council and will support the activities of the European Commission and Member States by carrying out scientific and technical studies, as well as conducting training courses and disseminating research findings and information on technical innovations, mainly focusing on the welfare of fish, cephalopods and decapods.
Priority will be given to farmed aquatic species of economic significance for European aquaculture. The EURCAW-Aqua is structured to address the main challenges in assessing the welfare of aquatic organisms, namely the large number of farmed species, the diversity of farming systems and different aquatic environments.
The EURCAW-Aqua will conduct and facilitate the research in the underdeveloped area of aquatic animals’ welfare and will engage in public outreach and awareness.
The work of the EURCAW-Aqua will support aquatic animal welfare objectives contained within the Strategic Guidelines for a Sustainable European Aquaculture.
The European Partnership on Animal Health and Welfare (EUP AHW) is a co-funded European partnership for research and innovation created at the instigation of the EC to address infectious diseases of animals, including aquatic animals, and to promote animal welfare.
Launched in 2024 the Partnership is anticipated to invest €360 million over seven years to boost research and facilitate cooperation between all actors.
The Partnership aims to enhance cross sector collaboration and, through a One Health and One Welfare approach, to provide societal impact.
The objectives of the EUP AHW align with the European Green Deal and its associated Farm to Fork strategy for a fair, healthy, and environmentally friendly food system.
The Energy Transition Partnership for EU Fisheries and Aquaculture (ETP) is a collaborative platform designed to accelerate the energy transition in the European fisheries and aquaculture sectors.
Launched by the European Commission in 2023, the ETP tackles technical, financial, and regulatory barriers by bringing together stakeholders to create practical, actionable solutions.
Membership of the partnership is open to stakeholders across the aquaculture and fisheries sector. It is the intention of the Partnership that through thematic dialogues and workshops, participants address key areas such as innovation, technology, skills, and finance.
Outputs from these activities will contribute to the development of a (voluntary) roadmap, featuring measurable short, mid and longer term milestones alongside concrete actions, with the aim of guiding the sector towards climate neutrality by 2050.
The ETP serves as a hub for sharing knowledge, showcasing best practices, and highlighting innovative projects that support the energy transition.
In addition the ETP operates an ETP Support Group, where ETP Stakeholders can collaborate to discuss challenges, explore strategic approaches, and contribute to shaping the sector's future.