Dobharshaothrú AE
Sainmhínítear dobharshaothrú i gComhbheartas Iascaigh (AE) an Aontais Eorpaigh (CBI) mar ‘orgánaigh uisceacha a thógáil nó a shaothrú trí úsáid a bhaint as teicnící atá ceaptha táirgeadh na n-orgánach atá i gceist a mhéadú thar acmhainn nádúrtha an chomhshaoil, i gcás ina bhfanann na horgánaigh mar mhaoin de chuid duine nádúrtha nó dhlítheanaigh le linn chéim na tógála agus an tsaothraithe, suas go dtí an bhuaint agus an bhuaint san áireamh’.
Tá an dobharshaothrú ar cheann de na hearnálacha táirgthe bia is mó fás ar domhan agus cuireann sé níos tábhachtaí leis an soláthar bia domhanda agus leis an bhfás eacnamaíoch.
San Eoraip, tá ról ríthábhachtach ag an dobharshaothrú i bhforbairt shocheacnamaíoch na limistéar cósta agus abhann agus i gcaomhnú chultúr na n-aibhneacha agus na hiascaireachta muirí. In 2020, shroich earnáil dobharshaothraithe an Aontais 1.2 milliún tona i méid na ndíolachán agus EUR 3.9 billiún i luach láimhdeachais agus bhí thart ar 57 míle duine fostaithe go díreach ag obair do thart ar 14 mhíle fiontar. Is micrifhiontair agus fiontair bheaga iad sin go príomha agus is gnách go mbíonn siad faoi úinéireacht teaghlaigh (STECF 24-14).
Is é CBI 2013 bunús dlí bheartas dobharshaothraithe an Aontais, arb é is aidhm dó tacú le fás earnáil dobharshaothraithe an Aontais agus a hinbhuanaitheacht eacnamaíoch, chomhshaoil agus shóisialta a áirithiú ag an am céanna chun foinse bia shláintiúil a chur ar fáil do shaoránaigh an Aontais agus chun rannchuidiú le slándáil bia. Go sonrach, le hAirteagal 34, ‘Dobharshaothrú inbhuanaithe a chur chun cinn’, bunaítear modh comhordaithe oscailte idir na Ballstáit bunaithe ar Threoirlínte Straitéiseacha an Choimisiúin le haghaidh dobharshaothrú AE atá níos inbhuanaithe agus níos iomaíche (a glacadh den chéad uair in 2013 agus a athbhreithníodh in 2021).
Is iad na treoirlínte sin colún lárnach chomhordú straitéiseach an bheartais dobharshaothraithe san Aontas agus féachann siad le hearnáil dobharshaothraithe de chuid an Aontais a thógáil atá iomaíoch agus athléimneach; páirt a ghlacadh san aistriú glas; glacadh sóisialta agus faisnéis do thomhaltóirí a áirithiú; méadaíonn sé an t-eolas agus an nuálaíocht. Bunaithe orthu sin, iarradh ar na Ballstáit athbhreithniú a dhéanamh ar a bPleananna Straitéiseacha Náisiúnta Ilbhliantúil (MNSPanna) don dobharshaothrú, ina gcaithfidh siad a bpleananna, a gcuspóirí agus a mbearta iomchuí a leagan amach chun dobharshaothrú inbhuanaithe a chur chun cinn agus a fhorbairt ina gcríoch. Is féidir teacht ar MNSPanna foilsithe, lena n-áirítear achoimre i mBéarla, faoin roinn Faisnéis Tíre ar shuíomh gréasáin AAM.
Tá cistiú a chuirtear ar fáil sa Chiste Eorpach Muirí agus Iascaigh (CEMID) ag tacú le cur chun feidhme na dTreoirlínte Straitéiseacha agus na bpleananna náisiúnta ilbhliantúla, a mhairfidh ó 2021 go 2027. Le cláir chistiúcháin eile de chuid an Aontais, amhail Fís Eorpach nó BlueInvest II, maoinítear taighde agus tionscadail a bhaineann le dobharshaothrú freisin.
Faigh tuilleadh eolais faoi earnáil dobharshaothraithe an Aontais ag na naisc seo a leanas:
- Ard-Stiúrthóireacht na nGnóthaí Muirí agus na hIascaireachta sa Choimisiún (AS MARE)
- An Coiste Eolaíoch, Teicniúil agus Eacnamaíoch um Iascach (CETEI) — Earnáil Dobharshaothraithe an Aontais — Tuarascáil Eacnamaíoch 2024 (STECF 24-14)
Sásra Cúnaimh Dobharshaothraithe an Aontais
Is é is aidhm do Shásra Cúnaimh Dobharshaothraithe an Aontais (AAM) tacú leis na Ballstáit, le tionscal an dobharshaothraithe, agus le páirtithe leasmhara ábhartha eile, i gcur chun feidhme Threoirlínte Straitéiseacha 2021-2030 le haghaidh dobharshaothrú níos inbhuanaithe agus níos iomaíche san Aontas, trí chúnamh lóistíochta, riaracháin agus teicniúil a sholáthar, chomh maith le hionad ilfhreastail le haghaidh eolais agus cleachtas faoi dhobharshaothrú inbhuanaithe san Aontas.
Tá an Sásra Cúnaimh mar chuid de Chonradh Seirbhíse arna chomhbhainistiú ag an nGníomhaireacht Feidhmiúcháin Eorpach um an Aeráid, Bonneagar agus Comhshaol (CINEA) agus AS MARE. Is iad DATA NTT,Poseidon, SCOPE — Netcompany, Cumann Dobharshaothraithe nahEorpa (EAS) agus antArdán Eorpach um Theicneolaíocht agus Nuálaíocht Dobharshaothraithe (EATIP) a dhéanann an cuibhreannas a chomhordú. Cuireadh tús leis an gConradh Seirbhíse i mí Iúil 2024 agus beidh sé i bhfeidhm go dtí mí an Mheithimh 2026.
Cuspóirí
Cuireann AAM tacaíocht lóistíochta, theicniúil agus riaracháin ar fáil don Choimisiún Eorpach agus do Bhallstáit an Aontais chun na treoirlínte straitéiseacha nua a chur chun feidhme.
Go sonrach, tá roinnt cuspóirí fíor-riachtanach chun go mbainfidh AAM an Aontais a sprioc dheiridh amach:
- Eolas, dea-chleachtais a bhailiú agus a chomhroinnt, imeachtaí ábhartha a chur chun cinn, nuacht agus faisnéis eile faoi dhobharshaothrú inbhuanaithe san Aontas a scaipeadh.
- Saineolas teicniúil a chur ar fáil maidir le dobharshaothrú inbhuanaithe trí thacú leis an gCoimisiún Eorpach treoirdhoiciméid agus páipéir chúlra a fhorbairt maidir le gnéithe éagsúla den bheartas dobharshaothraithe
- Uirlisí oiliúna agus ríomhfhoghlama a fhorbairt maidir leis na treoirdhoiciméid agus na páipéir chúlra sin
- Freagra a thabhairt ar cheisteanna ó na Ballstáit agus ó pháirtithe leasmhara maidir leis na treoirdhoiciméid a forbraíodh
- Imeachtaí, ceardlanna, comhdhálacha, oiliúint agus cruinnithe teicniúla a eagrú a bheidh dírithe ar Bhallstáit an Aontais, ar thionscal an dobharshaothraithe agus ar pháirtithe leasmhara eile chun tacú le cur chun feidhme threoirlínte straitéiseacha an Aontais maidir le dobharshaothrú.
Naisc úsáideacha eile
Bunaítear Lárionaid Tagartha AE do leas ainmhithe (atá beartaithe faoin Rialachán maidir le Rialuithe Oifigiúla, a glacadh i mí an Mhárta 2017, lena gcomhchuibhítear rialacha an Aontais maidir le rialuithe oifigiúla feadh an tslabhra agraibhia iomláin) chun cabhrú le Ballstáit an Aontais ina rialuithe oifigiúla ar rialacha maidir le leas ainmhithe ar an bhfeirm, le linn iompair agus tráth an mharaithe.
Cruthaíodh Lárionad Tagartha an Aontais Eorpaigh do Leas na nAinmhithe Uisceacha (EURCAW-Aqua) a seoladh i mí Eanáir 2024 i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/625 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus tacóidh sé le gníomhaíochtaí an Choimisiúin Eorpaigh agus na mBallstát trí staidéir eolaíocha agus theicniúla a dhéanamh, chomh maith le cúrsaí oiliúna a dhéanamh agus torthaí taighde agus faisnéis maidir le nuálaíochtaí teicniúla a scaipeadh, ag díriú go príomha ar leas éisc, ceifileapóid agus deiceapóid.
Tabharfar tosaíocht do speicis uisceacha feirme a bhfuil tábhacht eacnamaíoch ag baint leo do dhobharshaothrú na hEorpa. Tá EURCAW-Aqua struchtúrtha chun aghaidh a thabhairt ar na príomhdhúshláin a bhaineann le measúnú a dhéanamh ar leas na n-orgánach uisceach, eadhon an líon mór speiceas saothraithe, éagsúlacht na gcóras feirmeoireachta agus timpeallachtaí uisceacha éagsúla.
Déanfaidh agus éascóidh EURCAW-Aqua taighde i réimse tearcfhorbartha leas na n-ainmhithe uisceacha agus glacfaidh sé páirt i bhfor-rochtain agus feasacht phoiblí.
Tacóidh obair EURCAW-Aqua le cuspóirí leasa ainmhithe uisceacha atá sna Treoirlínte Straitéiseacha maidir le Dobharshaothrú Eorpach Inbhuanaithe.
Is comhpháirtíocht chomhchistithe Eorpach um thaighde agus nuálaíocht í an Chomhpháirtíocht Eorpachum Shláinte agus Leas Ainmhithe (EUP AHW) a cruthaíodh ar thionscnamh an Choimisiúin Eorpaigh chun aghaidh a thabhairt ar ghalair thógálacha ainmhithe, lena n-áirítear ainmhithe uisceacha, agus chun leas ainmhithe a chur chun cinn.
Seoladh an Chomhpháirtíocht in 2024 agus meastar go n-infheisteoidh sí EUR 360 milliún thar thréimhse seacht mbliana chun borradh a chur faoin taighde agus chun comhar idir na gníomhaithe uile a éascú.
Is é is aidhm don Chomhpháirtíocht feabhas a chur ar an gcomhar trasearnála agus, trí chur chuige na hAon Sláinte Amháin agus an Aon Leasa Amháin, tionchar sochaíoch a sholáthar.
Tá cuspóirí EUP AHW ag teacht leis an gComhaontú Glas don Eoraip agus leis an straitéis ‘Ón bhFeirm go dtí an Forc’ a ghabhann leis le haghaidh córas bia atá cothrom, sláintiúil agus neamhdhíobhálach don chomhshaol.
Is ardán comhoibríoch í an Chomhpháirtíocht um Aistriú Fuinnimh le haghaidh Iascach agus Dobharshaothrú an Aontais (ETP) a ceapadh chun dlús a chur leis an aistriú fuinnimh in earnálacha iascaigh agus dobharshaothraithe na hEorpa.
Leis an gComhpháirtíocht um Aistriú Fuinnimh a sheol an Coimisiún Eorpach in 2023, téitear i ngleic le bacainní teicniúla, airgeadais agus rialála trí pháirtithe leasmhara a thabhairt le chéile chun réitigh phraiticiúla inghníomhaithe a chruthú.
Tá ballraíocht sa chomhpháirtíocht oscailte do pháirtithe leasmhara ar fud earnáil an dobharshaothraithe agus an iascaigh. Tá sé ar intinn ag an gComhpháirtíocht, trí idirphlé téamach agus ceardlanna téamacha, aghaidh a thabhairt ar phríomhréimsí amhail nuálaíocht, teicneolaíocht, scileanna, agus airgeadas.
Rannchuideoidh aschuir ó na gníomhaíochtaí sin le treochlár (deonach) a fhorbairt, ina mbeidh garspriocanna intomhaiste gearrthéarmacha, meántéarmacha agus fadtéarmacha in éineacht le gníomhaíochtaí nithiúla, agus é mar aidhm an earnáil a threorú i dtreo na haeráidneodrachta faoi 2050.
Is mol é an Clár um Aistriú Fuinnimh chun eolas a chomhroinnt, dea-chleachtais a thaispeáint, agus béim a leagan ar thionscadail nuálacha a thacaíonn leis an aistriú fuinnimh.
Ina theannta sin, oibríonn an Chomhpháirtíocht um Aistriú Fuinnimh Grúpa Tacaíochta um ETP, inar féidir le geallsealbhóirí ETP comhoibriú chun dúshláin a phlé, cuir chuige straitéiseacha a fhiosrú, agus rannchuidiú le todhchaí na hearnála a mhúnlú.