Aquacultuur in de EU
In het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB) van de Europese Unie (GVB) wordt aquacultuur gedefinieerd als “de kweek of teelt van aquatische organismen met behulp van technieken die erop gericht zijn de productie van de betrokken organismen te verhogen tot boven de natuurlijke capaciteit van het milieu, waarbij de organismen eigendom blijven van een natuurlijke persoon of rechtspersoon gedurende de gehele kweek- en kweekfase, tot en met de oogst”.
Aquacultuur is een van de snelst groeiende voedselproductiesectoren ter wereld en levert een steeds belangrijkere bijdrage aan de mondiale voedselvoorziening en economische groei. In Europa speelt aquacultuur een cruciale rol bij de sociaal-economische ontwikkeling van kust- en riviergebieden en bij het behoud van de maritieme rivier- en visserijcultuur. In 2020 bereikte de aquacultuursector in de EU een verkoopvolume van 1.2 miljoen ton en een omzet van 3.9 miljard EUR, en had zij rechtstreeks werk aan ongeveer 57 mensen die voor ongeveer 14 ondernemingen werkten. Dit zijn voornamelijk micro- en kleine ondernemingen die meestal familiebedrijven zijn (WTECV 22-17).
67 % van de aquacultuurproductie in de EU is geconcentreerd in vier lidstaten, namelijk Frankrijk, Griekenland, Spanje en Italië. Meer dan de helft van de totale aquacultuurproductie is gericht op schaal- en schelpdieren, terwijl zee- en zoetwatervissen goed zijn voor ongeveer 21 % en 28 % van het totale volume. De meest geteelde soorten zijn mosselen, forel, oesters, zeebrasem, zeebaars, karper en tonijn (EU Aquaculture Infographic — Socioeconomic Development (2008-2020)).
De rechtsgrondslag van het aquacultuurbeleid van de EU ligt in het GVB van 2013, dat tot doel heeft de groei van de aquacultuursector in de EU te ondersteunen en tegelijkertijd de economische, ecologische en sociale duurzaamheid ervan te waarborgen om de EU-burgers een bron van gezond voedsel te bieden en bij te dragen tot de voedselzekerheid. Met name artikel 34, “Bevordering van duurzame aquacultuur”, voorziet in een open coördinatiemethode tussen de lidstaten op basis van de strategische richtsnoeren van de Commissie voor een duurzamere en concurrerendere aquacultuur in de EU (voor het eerst vastgesteld in 2013 en herzien in 2021). Deze richtsnoeren vormen de centrale pijler van de strategische coördinatie van het aquacultuurbeleid in de Unie en beogen een concurrerende en veerkrachtige EU-aquacultuursector tot stand te brengen; deel te nemen aan de groene transitie; zorgt voor maatschappelijk draagvlak en consumentenvoorlichting; zorgt voor meer kennis en innovatie. Op basis hiervan is de lidstaten verzocht hun nationale strategische meerjarenplannen voor aquacultuur te herzien, waarin zij hun plannen, doelstellingen en passende maatregelen voor de bevordering en ontwikkeling van duurzame aquacultuur op hun grondgebied moeten uiteenzetten. Gepubliceerde MNSP’s, met een samenvatting in het Engels, zijn te vinden onder Landinformatie op de AAM-website.
De uitvoering van de strategische richtsnoeren en de MNSP’s wordt ondersteund door financiering die beschikbaar wordt gesteld in het Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij (EFMZVA), dat loopt van 2021 tot en met 2027. Andere financieringsprogramma’s van de EU, zoals Horizon Europa of BlueInvest II, financieren ook onderzoek en projecten op het gebied van aquacultuur.
Lees meer over de aquacultuursector in de EU via de volgende links:
- Directoraat-generaal Maritieme Zaken en Visserij (DG MARE) van de Commissie
- Wetenschappelijk, Technisch en Economisch Comité voor de visserij (WTECV) — De aquacultuursector in de EU — Economisch verslag 2022 (WTECV 22-17)
The legal basis of the EU aquaculture policy lies in the 2013 CFP, which aims to support the growth of the EU aquaculture sector while ensuring its economic, environmental, and social sustainability to provide a source of healthy food for EU citizens and contribute to food security. Specifically, Article 34, “Promoting sustainable aquaculture”, establishes an open coordination method between Member States based on the Commission’s Strategic Guidelines for a more sustainable and competitive EU aquaculture (first adopted in 2013 and revised in 2021).
These guidelines constitute the central pillar of the strategic coordination of aquaculture policy in the Union and seek to build an EU aquaculture sector that is competitive and resilient; participates in the green transition; ensures social acceptance and consumer information; increases knowledge and innovation. Based on these, Member States have been asked to review their Multiannual National Strategic Plans (MNSPs) for aquaculture, where they must lay out their plans, objectives and appropriate measures for the promotion and development of sustainable aquaculture in their territory. Published MNSPs, including a summary in English, can be found under the section Country Information in the AAM website.
The implementation of the Strategic Guidelines and the MNSPs is being supported by funding made available in the European Maritime and Fisheries Fund (EMFAF), which runs from 2021 to 2027. Other EU funding programmes, such as Horizon Europe or BlueInvest II, also finance aquaculture-related research and projects.
Learn more about the EU aquaculture sector at the following links:
- Commission’s Directorate-General for Maritime Affairs and Fisheries (DG MARE)
- Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries (STECF) – The EU Aquaculture Sector – Economic Report 2024 (STECF 24-14)
EU-mechanisme voor bijstand op het gebied van aquacultuur
Het EU-mechanisme voor bijstand bij aquacultuur (AAM) heeft tot doel de lidstaten, de aquacultuursector en andere relevante belanghebbenden te ondersteunen bij de uitvoering van de strategische richtsnoeren voor een duurzamere en concurrerendere aquacultuur in de EU voor de periode 2021-2030, door logistieke, administratieve en technische bijstand te verlenen, alsook een éénloketsysteem voor kennis en praktijken op het gebied van duurzame aquacultuur in de EU.
Het bijstandsmechanisme maakt deel uit van een dienstencontract dat gezamenlijk wordt beheerd door het Europees Uitvoerend Agentschap klimaat, infrastructuur en milieu (Cinea) en DG MARE. Het consortium wordt gecoördineerd door NTT DATA, Poseidon, SCOPE — Netcompany, de European Aquaculture Society (EAS) en het European Aquaculture Technology and Innovation Platform (EATIP). Het dienstencontract is in juli 2024 van start gegaan en loopt tot juni 2026.
Doelpunten
De AAM biedt de Europese Commissie en de EU-lidstaten logistieke, technische en administratieve ondersteuning bij de uitvoering van de nieuwe strategische richtsnoeren.
Met name zijn verschillende doelstellingen van essentieel belang voor het bereiken van het uiteindelijke doel van de AAM van de EU:
- Hetverzamelen en delen van kennis en goede praktijken, het promoten van relevante evenementen, het verspreiden van nieuws en andere informatie over duurzame aquacultuur in de EU.
- Technische expertise op het gebied van duurzame aquacultuur verstrekken door de Europese Commissie te ondersteunen bij het opstellen van richtsnoeren en achtergrondnota’s over verschillende aspecten van het aquacultuurbeleid
- Ontwikkeling van opleidings- en e-learninginstrumenten over deze richtsnoeren en achtergrondnota’s
- Antwoorden op vragen van de lidstaten en belanghebbenden over de ontwikkelde richtsnoeren
- Organiseren van evenementen, workshops, conferenties, opleidingen en technische vergaderingen voor de EU-lidstaten, de aquacultuursector en andere belanghebbenden om de uitvoering van de strategische richtsnoeren van de EU inzake aquacultuur te ondersteunen.
- Collecting and sharing knowledge, good practices, promoting relevant events, disseminating news and other information about sustainable aquaculture in the EU.
- Providing technical expertise on sustainable aquaculture by supporting the EU Commission to develop guidance documents and background papers on different aspects of aquaculture policy
- Developing training and e-learning tools on these guidance documents and background papers
- Replying to questions from Member States and stakeholders on the guidance documents developed
- Organize events, workshops, conferences, training, and technical meetings directed to EU Member States, the aquaculture industry and other stakeholders to support the implementation of the EU strategic guidelines on aquaculture.
Related links
EU Reference Centres for animal welfare (foreseen under the Official Controls Regulation, adopted in March 2017, which harmonises EU rules on official controls along the whole agri-food chain) are established to assist EU Members States (MS) in their official controls on animal welfare rules on farm, during transport and at the time of slaughter or killing.
The European Union Reference Centre for the Welfare of Aquatic Animals (EURCAW-Aqua) launched in January 2024 was created in accordance with Regulation (EU) 2017/625 of the European Parliament and of the Council and will support the activities of the European Commission and Member States by carrying out scientific and technical studies, as well as conducting training courses and disseminating research findings and information on technical innovations, mainly focusing on the welfare of fish, cephalopods and decapods.
Priority will be given to farmed aquatic species of economic significance for European aquaculture. The EURCAW-Aqua is structured to address the main challenges in assessing the welfare of aquatic organisms, namely the large number of farmed species, the diversity of farming systems and different aquatic environments.
The EURCAW-Aqua will conduct and facilitate the research in the underdeveloped area of aquatic animals’ welfare and will engage in public outreach and awareness.
The work of the EURCAW-Aqua will support aquatic animal welfare objectives contained within the Strategic Guidelines for a Sustainable European Aquaculture.
The European Partnership on Animal Health and Welfare (EUP AHW) is a co-funded European partnership for research and innovation created at the instigation of the EC to address infectious diseases of animals, including aquatic animals, and to promote animal welfare.
Launched in 2024 the Partnership is anticipated to invest €360 million over seven years to boost research and facilitate cooperation between all actors.
The Partnership aims to enhance cross sector collaboration and, through a One Health and One Welfare approach, to provide societal impact.
The objectives of the EUP AHW align with the European Green Deal and its associated Farm to Fork strategy for a fair, healthy, and environmentally friendly food system.
The Energy Transition Partnership for EU Fisheries and Aquaculture (ETP) is a collaborative platform designed to accelerate the energy transition in the European fisheries and aquaculture sectors.
Launched by the European Commission in 2023, the ETP tackles technical, financial, and regulatory barriers by bringing together stakeholders to create practical, actionable solutions.
Membership of the partnership is open to stakeholders across the aquaculture and fisheries sector. It is the intention of the Partnership that through thematic dialogues and workshops, participants address key areas such as innovation, technology, skills, and finance.
Outputs from these activities will contribute to the development of a (voluntary) roadmap, featuring measurable short, mid and longer term milestones alongside concrete actions, with the aim of guiding the sector towards climate neutrality by 2050.
The ETP serves as a hub for sharing knowledge, showcasing best practices, and highlighting innovative projects that support the energy transition.
In addition the ETP operates an ETP Support Group, where ETP Stakeholders can collaborate to discuss challenges, explore strategic approaches, and contribute to shaping the sector's future.