Υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ
Η Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ορίζει την υδατοκαλλιέργεια ως «την εκτροφή ή την καλλιέργεια υδρόβιων οργανισμών με τη χρήση τεχνικών που αποσκοπούν στην αύξηση της παραγωγής των εν λόγω οργανισμών πέραν της φυσικής ικανότητας του περιβάλλοντος, όταν οι οργανισμοί παραμένουν στην ιδιοκτησία ενός φυσικού ή νομικού προσώπου καθ’ όλη τη διάρκεια του σταδίου εκτροφής και καλλιέργειας, μέχρι και τη συγκομιδή».
Η υδατοκαλλιέργεια είναι ένας από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους τομείς παραγωγής τροφίμων στον κόσμο και συμβάλλει ολοένα και περισσότερο στην παγκόσμια προσφορά τροφίμων και στην οικονομική ανάπτυξη. Στην Ευρώπη, η υδατοκαλλιέργεια διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των παράκτιων και ποτάμιων περιοχών και στη διατήρηση της θαλάσσιας ποτάμιας και αλιευτικής νοοτροπίας. Το 2020, ο τομέας της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ ανήλθε σε 1.2 εκατ. τόνους σε όγκο πωλήσεων και σε 3.9 δισ. EUR σε αξία κύκλου εργασιών και απασχολούσε άμεσα περίπου 57 χιλιάδες άτομα που εργάζονταν σε περίπου 14 χιλιάδες επιχειρήσεις. Πρόκειται κυρίως για πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις και τείνουν να ανήκουν στην οικογένεια (ΕΤΟΕΑ 22-17).
Το 67 % της παραγωγής υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ συγκεντρώνεται σε τέσσερα κράτη μέλη, και συγκεκριμένα στη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία. Πάνω από το ήμισυ του συνολικού όγκου παραγωγής υδατοκαλλιέργειας επικεντρώνεται στα οστρακοειδή, ενώ τα θαλάσσια ψάρια και τα ψάρια γλυκών υδάτων αντιπροσωπεύουν περίπου το 21 % και το 28 % του συνολικού όγκου. Πιο συγκεκριμένα, τα πιο καλλιεργούμενα είδη είναι τα μύδια, η πέστροφα, τα στρείδια, το λυθρίνι, το λαβράκι, ο κυπρίνος και ο τόνος(ενημερωτικό γράφημα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ — Κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη (2008-2020).
Η νομική βάση της πολιτικής της ΕΕ για την υδατοκαλλιέργεια βρίσκεται στην ΚΑλΠ του 2013, η οποία αποσκοπεί στη στήριξη της ανάπτυξης του τομέα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική βιωσιμότητά του, ώστε να αποτελέσει πηγή υγιεινών τροφίμων για τους πολίτες της ΕΕ και να συμβάλει στην επισιτιστική ασφάλεια. Συγκεκριμένα, το άρθρο 34, με τίτλο «Προώθηση της βιώσιμης υδατοκαλλιέργειας», θεσπίζει μια ανοικτή μέθοδο συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών με βάση τις στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για μια πιο βιώσιμη και ανταγωνιστική υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ (εγκρίθηκαν για πρώτη φορά το 2013 και αναθεωρήθηκαν το 2021). Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές αποτελούν τον κεντρικό πυλώνα του στρατηγικού συντονισμού της πολιτικής για την υδατοκαλλιέργεια στην Ένωση και επιδιώκουν την οικοδόμηση ενός ανταγωνιστικού και ανθεκτικού τομέα υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ· συμμετέχει στην πράσινη μετάβαση· διασφαλίζει την κοινωνική αποδοχή και την ενημέρωση των καταναλωτών· αυξάνει τη γνώση και την καινοτομία. Βάσει αυτών, ζητήθηκε από τα κράτη μέλη να επανεξετάσουν τα πολυετή εθνικά στρατηγικά τους σχέδια για την υδατοκαλλιέργεια, στα οποία πρέπει να καθορίσουν τα σχέδια, τους στόχους και τα κατάλληλα μέτρα για την προώθηση και την ανάπτυξη της βιώσιμης υδατοκαλλιέργειας στην επικράτειά τους. Τα δημοσιευμένα MNSP, συμπεριλαμβανομένης περίληψης στα αγγλικά, διατίθενται στην ενότητα Πληροφορίες ανά χώρα στον ιστότοπο AAM.
Η υλοποίηση των στρατηγικών κατευθυντήριων γραμμών και των ΠΕΠΣ υποστηρίζεται από χρηματοδότηση που διατίθεται στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑΥ), η οποία διαρκεί από το 2021 έως το 2027. Άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ, όπως το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» ή το πρόγραμμα BlueInvest II, χρηματοδοτούν επίσης έρευνα και έργα που σχετίζονται με την υδατοκαλλιέργεια.
Μάθετε περισσότερα για τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ στους ακόλουθους συνδέσμους:
- Γενική Διεύθυνση Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας της Επιτροπής (ΓΔ MARE)
- Επιστημονική, τεχνική και οικονομική επιτροπή αλιείας (ΕΤΟΕΑ) — Ο τομέας της υδατοκαλλιέργειας στην ΕΕ — Οικονομική έκθεση 2022 (ΕΤΟΕΑ 22-17)
Μηχανισμός βοήθειας της ΕΕ για την υδατοκαλλιέργεια
Ο μηχανισμός συνδρομής της ΕΕ για την υδατοκαλλιέργεια (AAM) αποσκοπεί στη στήριξη των κρατών μελών, του κλάδου της υδατοκαλλιέργειας και άλλων σχετικών ενδιαφερόμενων μερών στην εφαρμογή των στρατηγικών κατευθυντήριων γραμμών 2021-2030 για μια πιο βιώσιμη και ανταγωνιστική υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ, μέσω της παροχής υλικοτεχνικής, διοικητικής και τεχνικής βοήθειας, καθώς και μιας υπηρεσίας μίας στάσης για γνώσεις και πρακτικές σχετικά με τη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ.
Ο μηχανισμός βοήθειας αποτελεί μέρος σύμβασης παροχής υπηρεσιών την οποία διαχειρίζονται από κοινού ο Ευρωπαϊκός Εκτελεστικός Οργανισμός για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον (CINEA) και η ΓΔ MARE. Η κοινοπραξία συντονίζεται από τις NTT DATA, Poseidon, SCOPE — Netcompany, την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υδατοκαλλιέργειας (EAS) και την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Τεχνολογίας και Καινοτομίας Υδατοκαλλιέργειας (EATIP). Η σύμβαση παροχής υπηρεσιών άρχισε τον Ιούλιο του 2024 και θα διαρκέσει έως τον Ιούνιο του 2026.
Σκοποί
Η AAM παρέχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στα κράτη μέλη της ΕΕ υλικοτεχνική, τεχνική και διοικητική υποστήριξη για την εφαρμογή των νέων στρατηγικών κατευθυντήριων γραμμών.
Συγκεκριμένα, διάφοροι στόχοι είναι απαραίτητοι για την επίτευξη του τελικού στόχου της AAM της ΕΕ:
- Συλλογή και ανταλλαγή γνώσεων, ορθών πρακτικών, προώθηση σχετικών εκδηλώσεων, διάδοση ειδήσεων και άλλων πληροφοριών σχετικά με τη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ.
- Παροχή τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης σχετικά με τη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια μέσω της υποστήριξης της Επιτροπής της ΕΕ για την κατάρτιση εγγράφων καθοδήγησης και εγγράφων αναφοράς σχετικά με διάφορες πτυχές της πολιτικής για την υδατοκαλλιέργεια
- Ανάπτυξη εργαλείων κατάρτισης και ηλεκτρονικής μάθησης σχετικά με τα εν λόγω έγγραφα καθοδήγησης και τα έγγραφα αναφοράς
- Απάντηση σε ερωτήσεις των κρατών μελών και των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με τα έγγραφα καθοδήγησης που εκπονήθηκαν
- Διοργάνωση εκδηλώσεων, εργαστηρίων, διασκέψεων, κατάρτισης και τεχνικών συναντήσεων που απευθύνονται στα κράτη μέλη της ΕΕ, στον κλάδο της υδατοκαλλιέργειας και σε άλλα ενδιαφερόμενα μέρη για τη στήριξη της εφαρμογής των στρατηγικών κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ για την υδατοκαλλιέργεια.
Συναφείς σύνδεσμοι
EU Reference Centres for animal welfare (foreseen under the Official Controls Regulation, adopted in March 2017, which harmonises EU rules on official controls along the whole agri-food chain) are established to assist EU Members States (MS) in their official controls on animal welfare rules on farm, during transport and at the time of slaughter or killing.
The European Union Reference Centre for the Welfare of Aquatic Animals (EURCAW-Aqua) launched in January 2024 was created in accordance with Regulation (EU) 2017/625 of the European Parliament and of the Council and will support the activities of the European Commission and Member States by carrying out scientific and technical studies, as well as conducting training courses and disseminating research findings and information on technical innovations, mainly focusing on the welfare of fish, cephalopods and decapods.
Priority will be given to farmed aquatic species of economic significance for European aquaculture. The EURCAW-Aqua is structured to address the main challenges in assessing the welfare of aquatic organisms, namely the large number of farmed species, the diversity of farming systems and different aquatic environments.
The EURCAW-Aqua will conduct and facilitate the research in the underdeveloped area of aquatic animals’ welfare and will engage in public outreach and awareness.
The work of the EURCAW-Aqua will support aquatic animal welfare objectives contained within the Strategic Guidelines for a Sustainable European Aquaculture.
The European Partnership on Animal Health and Welfare (EUP AHW) is a co-funded European partnership for research and innovation created at the instigation of the EC to address infectious diseases of animals, including aquatic animals, and to promote animal welfare.
Launched in 2024 the Partnership is anticipated to invest €360 million over seven years to boost research and facilitate cooperation between all actors.
The Partnership aims to enhance cross sector collaboration and, through a One Health and One Welfare approach, to provide societal impact.
The objectives of the EUP AHW align with the European Green Deal and its associated Farm to Fork strategy for a fair, healthy, and environmentally friendly food system.
The Energy Transition Partnership for EU Fisheries and Aquaculture (ETP) is a collaborative platform designed to accelerate the energy transition in the European fisheries and aquaculture sectors.
Launched by the European Commission in 2023, the ETP tackles technical, financial, and regulatory barriers by bringing together stakeholders to create practical, actionable solutions.
Membership of the partnership is open to stakeholders across the aquaculture and fisheries sector. It is the intention of the Partnership that through thematic dialogues and workshops, participants address key areas such as innovation, technology, skills, and finance.
Outputs from these activities will contribute to the development of a (voluntary) roadmap, featuring measurable short, mid and longer term milestones alongside concrete actions, with the aim of guiding the sector towards climate neutrality by 2050.
The ETP serves as a hub for sharing knowledge, showcasing best practices, and highlighting innovative projects that support the energy transition.
In addition the ETP operates an ETP Support Group, where ETP Stakeholders can collaborate to discuss challenges, explore strategic approaches, and contribute to shaping the sector's future.