Το παρόν έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής καλύπτει την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα στην πρωτογενή παραγωγή υδατοκαλλιέργειας. Εκτός από τα κράτη μέλη της ΕΕ, η ανάπτυξη του παρόντος εγγράφου βασίστηκε επίσης σε πρακτικές και εργαλεία από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Νορβηγία λόγω της εγγύτητάς τους με την ΕΕ και της σημασίας της υδατοκαλλιέργειας, της έρευνας και της καινοτομίας τους.

Τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ παράγονται σύμφωνα με υψηλά πρότυπα ποιότητας και βιωσιμότητας, διότι υπάρχει μεγάλος όγκος νομοθεσίας της ΕΕ που καλύπτει διάφορα ζητήματα με τα οποία πρέπει να συμμορφώνονται οι υδατοκαλλιεργητές (π.χ. νομοθεσία για την υγεία των ζώων, την καλή μεταχείριση των ζώων, την ασφάλεια των τροφίμων, την ασφάλεια των ζωοτροφών, τις κτηνιατρικές αγωγές, την ποιότητα των υδάτων, νομοθεσία για την εισαγωγή μη αυτόχθονων ή απόντων σε τοπικό επίπεδο ειδών κ.λπ.).

Η έρευνα επί του θέματος αυτού βρίσκεται σε εξέλιξη. Για παράδειγμα, το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο «Διαφοροποίηση» έχει χαρακτηρίσει ως είδη τα οποία είναι πιο σημαντικά για την αύξηση της παραγωγικής διαφοροποίησης των ευρωπαϊκών υδατοκαλλιεργειών Meagre (Argyrosomus regius), Greater amberjack (Seriola dumerilii), pikeperch (Sander lucioperca), ιππόγλωσσας Ατλαντικού (Hippoglossus hippoglossus), Wreckfish (Polyprion americanus), μπαρμπούνι (Mugil cephalus). Άλλα έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ εξετάζουν επίσης τις δυνατότητες περαιτέρω διαφοροποίησης των ειδών, συμπεριλαμβανομένων των χαμηλών τροφικών ειδών (βλ. AquaVitae (https://aquavitaeproject.eu/). Η διαφοροποίηση πρέπει να πραγματοποιηθεί σε αναγνώριση της ζήτησης της αγοράς και του διεθνούς εμπορίου θαλάσσιων προϊόντων διατροφής.

Τα φύκη προσφέρουν μεγάλες δυνατότητες, αλλά η παραγωγή στην Ευρώπη εξακολουθεί να είναι χαμηλή. Η Επιτροπή εξέδωσε το 2022 την ανακοίνωση με τίτλο «Προς έναν ισχυρό και βιώσιμο τομέα φυκών της ΕΕ», την αποκαλούμενη πρωτοβουλία της ΕΕ για τα φύκη (https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_6899), η οποία αποσκοπεί στην απελευθέρωση του δυναμικού των φυκών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ανακοίνωση προτείνει 23 δράσεις για τη δημιουργία ευκαιριών για τον κλάδο ώστε να τον βοηθήσει να εξελιχθεί σε έναν ισχυρό, βιώσιμο και αναγεννητικό τομέα ικανό να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση της ΕΕ. Η ευρωπαϊκή πλατφόρμα ενδιαφερόμενων μερών για τα φύκη, EU4Algae (https://maritime-forum.ec.europa.eu/en/frontpage/1727), έχει ως στόχο να επιταχύνει την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής βιομηχανίας φυκών και να προωθήσει τα φύκη για τη διατροφή και άλλες χρήσεις μεταξύ των καταναλωτών και των επιχειρήσεων στην ΕΕ.

Τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας αντιπροσωπεύουν το 27 % της κατανάλωσης θαλάσσιων προϊόντων διατροφής (υδατοκαλλιέργεια και αλιεία) στην ΕΕ. Τα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ αντιπροσωπεύουν το 26 % των προϊόντων που παράγονται από τον τομέα των υδρόβιων τροφίμων (εξορυκτική αλιεία και υδατοκαλλιέργεια). Το ποσοστό των προϊόντων υδατοκαλλιέργειας που καταναλώνονται στην ΕΕ και προέρχονται από την υδατοκαλλιέργεια της ΕΕ είναι 37,5 % (ισολογισμός προσφοράς, EUMOFA 2022, https://www.eumofa.eu/supply-balance).

Η συνολική παραγωγή βιολογικής υδατοκαλλιέργειας σε επίπεδο ΕΕ το 2020 εκτιμάται σε 74.032 τόνους, αντιπροσωπεύοντας το 6,4 % της συνολικής παραγωγής υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ (βιολογική υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ, (EUMOFA 2022, https://www.eumofa.eu/documents/20178/432372/Organic+aquaculture+in+the…).

Στην ΕΕ των 27, οι σημαντικότερες χώρες είναι η Ισπανία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Πολωνία με το 70 % της παραγωγής υδατοκαλλιέργειας.

Οι χώρες που συμβάλλουν περισσότερο στην ευρωπαϊκή παραγωγή (ΕΟΧ39) είναι η Νορβηγία (περίπου το 46 % της συνολικής ευρωπαϊκής παραγωγής), ακολουθούμενες από την Ισπανία, την Τουρκία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα. Οι επτά αυτές χώρες αντιπροσωπεύουν το 90 % της συνολικής παραγωγής υδατοκαλλιέργειας στην Ευρώπη. (FAO 2022).

Σε σύγκριση με την αύξηση της υδατοκαλλιέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο, η παραγωγή της ΕΕ ήταν σχεδόν στάσιμη.

Ο ρυθμός αύξησης της ιχθυοκαλλιέργειας στην ΕΕ-27 από το 2000 ήταν εξαιρετικά χαμηλός, με την ιχθυυδατοκαλλιέργεια να αυξάνεται στο 1,1 % ετησίως (μέση ετήσια ανάπτυξη) και τα είδη μαλακίων στο 2,8 %. Εάν συμπεριληφθούν η Νορβηγία και η Τουρκία, το συνολικό ποσό αυξάνεται σε 4 %. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η μέση ετήσια ανάπτυξη της ιχθυοκαλλιέργειας είναι 4,3 %. (FAO, 2022, https://www.fao.org/fishery/en/topic/166235).

Η υδατοκαλλιέργεια ακριβείας είναι μια τεχνολογικά εξελιγμένη προσέγγιση στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας, η οποία αποσκοπεί στην ενσωμάτωση προηγμένων εργαλείων και μεθοδολογιών για την ενίσχυση της αυτονομίας της παρακολούθησης τόσο των βιοτικών όσο και των αβιοτικών μεταβλητών στις εγκαταστάσεις, προωθώντας την αποτελεσματικότερη διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Στόχος είναι η αναβάθμιση των προτύπων καλής διαβίωσης των ζώων, ο μετριασμός των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και η ενίσχυση της οικονομικής βιωσιμότητας των εγκαταστάσεων υδατοκαλλιέργειας. Η υδατοκαλλιέργεια ακριβείας αποσκοπεί στην ενδυνάμωση των παραγωγών ώστε να παρακολουθούν αποτελεσματικότερα και να τεκμηριώνουν τις βιολογικές διαδικασίες που είναι εγγενείς στις εγκαταστάσεις τους και χαρακτηρίζεται από την ενσωμάτωση τεχνολογιών αισθητήρων αιχμής, μεθοδολογιών στατιστικής ανάλυσης και εξελιγμένων τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ).