Podobnie jak każda działalność gospodarcza, akwakultura ma wpływ na środowisko. Zależy to od jakości zarządzania działalnością, adekwatności lokalizacji i systemu produkcji. Przy odpowiednim zarządzaniu akwakultura może być również metodą produkcji białka o niższym śladzie węglowym i środowiskowym niż inne rodzaje hodowli. Ponadto niektóre formy akwakultury (np. hodowla mięczaków, akwakultura w stawach i na terenach podmokłych oraz hodowla alg i innych bezkręgowców) w przypadku odpowiedniego zarządzania mogą oferować wiele usług ekosystemowych. Usługi te obejmują absorpcję nadmiaru składników biogennych i materii organicznej ze środowiska lub ochronę i odbudowę ekosystemów i różnorodności biologicznej.

Przepisy UE w zakresie ochrony środowiska i przepisy wykonawcze krajowe ustanowiły ramy regulacyjne dla akwakultury w UE, które zapewniają łagodzenie wpływu, jaki działalność w zakresie akwakultury może mieć na środowisko (czy to pod względem śladu węglowego, ścieków, odpadów lub innych skutków dla ekosystemów morskich i słodkowodnych), oraz że działalność w zakresie akwakultury nie szkodzi znacząco ekosystemom ani różnorodności biologicznej.

Efektywność środowiskową unijnego sektora akwakultury można jednak jeszcze bardziej poprawić poprzez: (i) zapewnienie pełnego stosowania prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska i realizacji jego celów; (II) dalsze łagodzenie wpływu akwakultury; oraz (iii) promując akwakulturę wywierającą mniejszy wpływ na środowisko oraz akwakulturę, która zapewnia usługi ekosystemowe.

„Strategiczne wytyczne dotyczące bardziej zrównoważonej i konkurencyjnej akwakultury w UE na lata 2021–2030” mają na celu poprawę efektywności środowiskowej sektora akwakultury poprzez dalsze ograniczanie wpływu akwakultury, a także promowanie rodzajów akwakultury, które są najbardziej korzystne dla środowiska i klimatu, takich jak akwakultura o niskim poziomie troficznym i akwakultura ekologiczna.

Akwakultura wymaga dobrej jakości wody, aby zapewnić optymalne zdrowie i dobrostan zwierząt wodnych oraz rentowność gospodarstwa wodnego. W związku z tym walka z zanieczyszczeniem wody przez państwa członkowskie UE, zgodnie z ambitnym celem „zero zanieczyszczeń” określonym w Europejskim Zielonym Ładzie, ma szczególne znaczenie dla akwakultury.

Producenci akwakultury potrzebują zezwolenia przed wykorzystaniem wody morskiej lub słodkiej w gospodarstwie. Po powrocie do środowiska stan jednolitej części wód nie może ulec pogorszeniu. Zrzuty z zakładów akwakultury w UE muszą spełniać rygorystyczne unijne normy jakości wody, a także rygorystyczne przepisy krajowe, regionalne i lokalne.

Niektóre formy akwakultury, takie jak hodowla mięczaków oraz hodowla alg i innych bezkręgowców, jeżeli są odpowiednio zarządzane, mogą poprawić jakość wody ze względu na wchłanianie nadmiaru składników odżywczych i materii organicznej ze środowiska.

Systemy akwakultury recyrkulacji (RAS) to lądowe obiekty akwakultury – na świeżym powietrzu lub w pomieszczeniach – które minimalizują zużycie wody poprzez filtrowanie, regulowanie i ponowne wykorzystywanie wody.

W porównaniu z tradycyjną akwakulturą stawów lub wód otwartych proces recyrkulacji wody w RAS umożliwia kontrolę warunków hodowli i zbieranie odpadów. Ponadto akwakultura lądowa zapobiega ucieczce i ogranicza zewnętrzne przenoszenie chorób i pasożytów. RAS daje obietnicę bardziej zrównoważonej produkcji żywności przy niższym zużyciu wody słodkiej i krótszych odległościach transportu, ponieważ ryby mogą być uprawiane bliżej rynków. Kontrolując warunki hodowli, produkcja akwakultury w zakładzie RAS może być prowadzona niemal w dowolnym miejscu, niezależnie od warunków lokalnych. Przeniesienie produkcji na ląd może również złagodzić niedobór dostępnej przestrzeni i konkurencję o dostęp do obszarów morskich.

Z drugiej strony obiekt RAS jest zazwyczaj energochłonny i kosztowny. Koszty inwestycji są wysokie, a technologia recyrkulacji zużywa ogromne ilości energii i wymaga kontroli i zarządzania przez wykwalifikowaną siłę roboczą. Ponadto technologia ta nadal musi udowodnić swoją rentowność w produkcji na dużą skalę, w szczególności w odniesieniu do środowiska wód słonych.

Pasza dla ryb utrzymywanych w gospodarstwie rybackim musi zawierać istotne poziomy (35–50 %) wysokostrawnych białek oraz wysoką energię dzięki wysokiej jakości tłuszczom, aby utrzymać ich aktywność i wzrost. Surowce dostępne do produkcji takich zanieczyszczeń pochodzą z trzech głównych źródeł:

i) Warzywne produkty uboczne pszenicy, soi i kukurydzy.

(II) mączka rybna i olej z ryb i skorupiaków morskich, chociaż ich udział w paszy maleje.

(III) W niektórych przypadkach również produkty uboczne z sektora produkcji zwierząt lądowych, które są wysoce bogate w składniki odżywcze.

Obecnie promowane są zrównoważone systemy karmienia, które ograniczają zależność od mączki rybnej i oleju z ryb pochodzących z dzikich stad do produkcji żywności, na przykład zachęcając do stosowania alternatywnych składników białkowych, takich jak algi lub owady, lub odpadów pochodzących z innych gałęzi przemysłu. Znajduje to również odzwierciedlenie w strategicznych wytycznych dotyczących bardziej zrównoważonej i konkurencyjnej akwakultury w UE na lata 2021–2030.

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32018R0848) produkcja ekologiczna jest ogólnym systemem zarządzania gospodarstwem i produkcji żywności, łączącym najlepsze praktyki w zakresie działań na rzecz środowiska i klimatu, wysoki poziom różnorodności biologicznej, ochronę zasobów naturalnych oraz stosowanie wysokich norm dobrostanu zwierząt i wysokich norm produkcji zgodnie z zapotrzebowaniem rosnącej liczby konsumentów na produkty wytwarzane przy użyciu naturalnych substancji i procesów. Niniejsze rozporządzenie wraz z niektórymi odpowiednimi aktami wtórnymi przewiduje szczegółowe przepisy dotyczące produkcji ekologicznej akwakultury, które obejmują wymogi środowiskowe, przestrzeganie okresu konwersji na produkcję ekologiczną, odżywianie, dobrostan zwierząt, opiekę zdrowotną i hodowlę wraz ze szczegółowymi maksymalnymi zagęszczeniem hodowli gatunków oraz ścisłymi ograniczeniami stosowania środków zewnętrznych, m.in. w odniesieniu do leczenia lekarzy weterynarii.

Aby móc stosować unijne logo produkcji ekologicznej i wzmiankę „ekologiczny” na etykietach swoich produktów, podmioty prowadzące działalność ekologiczną muszą uzyskać certyfikację od jednostki certyfikującej zatwierdzonej przez właściwe organy, która poświadczy, że ich działalność prowadzona jest zgodnie z rozporządzeniem UE w sprawie produkcji ekologicznej.

Więcej informacji na temat unijnego systemu certyfikacji ekologicznej i jego egzekwowania można znaleźć na stronie internetowej Komisji:

Rolnictwo ekologiczne (https://agriculture.ec.europa.eu/farming/organic-farming_en). Ponadto dokument z najczęściej zadawanymi pytaniami na temat przepisów dotyczących produkcji ekologicznej, w tym rozdział dotyczący akwakultury ekologicznej, jest dostępny pod adresem: https://agriculture.ec.europa.eu/system/files/2022-09/organic-rules-faq….