Η προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά τη χρήση αντιμικροβιακών στα ζώα πλαισιώνεται πρωτίστως από αυστηρά κανονιστικά μέτρα που περιλαμβάνονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2019/6 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11 Δεκεμβρίου 2018, για τα κτηνιατρικά φάρμακα, καθώς και στον κανονισμό (ΕΕ) 2019/4 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11 Δεκεμβρίου 2018, όσον αφορά τη χορήγηση κτηνιατρικών φαρμάκων μέσω φαρμακούχων ζωοτροφών ειδικά. Το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ απαγορεύει τη χρήση αντιβιοτικών για την προώθηση της ανάπτυξης ή την αύξηση της απόδοσης. Η χρήση όλων των αντιμικροβιακών υπόκειται σε κτηνιατρική συνταγή μετά από κλινική εξέταση ή οποιαδήποτε άλλη κατάλληλη αξιολόγηση από κτηνίατρο. Ορισμένα αντιμικροβιακά δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ζώα, καθώς προορίζονται αποκλειστικά για τη θεραπεία ορισμένων λοιμώξεων στον άνθρωπο. Η προληπτική χρήση αντιβιοτικών επιτρέπεται μόνο σε ένα μεμονωμένο ζώο, σε εξαιρετικές περιπτώσεις και υπό σαφώς καθορισμένες περιστάσεις. Επιπλέον, θεσπίζεται σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης σε επίπεδο ΕΕ, το οποίο περιλαμβάνει συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, της Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων και των κατόχων αδειών κυκλοφορίας για την εκτέλεση καθηκόντων που σχετίζονται με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εγκεκριμένων κτηνιατρικών προϊόντων.
Οι πωλήσεις αντιμικροβιακών κτηνιατρικών φαρμάκων στην ΕΕ για ζώα παραγωγής τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των υδρόβιων ζώων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τροφίμων, παρακολουθούνται σε εθελοντική βάση έως το 2022. Από το 2023, οι πωλήσεις παρακολουθούνται στο πλαίσιο ενός νέου, νομικά δεσμευτικού συστήματος. Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση της προόδου προς την επίτευξη του φιλόδοξου στόχου για μείωση κατά 50 % των συνολικών πωλήσεων αντιμικροβιακών ουσιών στην ΕΕ για εκτρεφόμενα ζώα και στην υδατοκαλλιέργεια έως το 2030, σε σύγκριση με το 2018 (https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:ea0f9f73-9ab2-11ea-9…). Από το 2026, τα κράτη μέλη πρέπει να συλλέγουν δεδομένα σχετικά με τη χρήση αντιμικροβιακών ουσιών στα ψάρια με πτερύγια ανά κατηγορία (σολομός Ατλαντικού, ιριδίζουσα πέστροφα, gilthead seabream, λαβράκι, κοινός κυπρίνος). Τα εν λόγω δεδομένα για τη χρήση αντιμικροβιακών θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση για τον καθορισμό στοχευμένων μέτρων κατά της μικροβιακής αντοχής (ΜΑ).
Οι «Στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για μια πιο βιώσιμη και ανταγωνιστική υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ για την περίοδο 2021-2030» τονίζουν την ανάγκη μείωσης της εξάρτησης από τα αντιβιοτικά μέσω ενισχυμένων κτηνοτροφικών πρακτικών. Οι πρακτικές αυτές, που αποσκοπούν στην προώθηση της καλής μεταχείρισης των ζώων και της πρόληψης των ασθενειών, είναι ζωτικής σημασίας για τον μετριασμό των κινδύνων που συνδέονται με τη χρήση αντιβιοτικών και την εξάλειψη της κατάχρησης αντιβιοτικών, ενώ παράλληλα ευθυγραμμίζονται τόσο με τους περιβαλλοντικούς στόχους όσο και με τους στόχους για τη δημόσια υγεία.
Τον Ιούλιο του 2022 η Επιτροπή και τα κράτη μέλη προσδιόρισαν τη μικροβιακή αντοχή (ΜΑ) ως μία από τις τρεις κορυφαίες απειλές κατά της υγείας. Δημοσιεύτηκε ολοκληρωμένη έκθεση σχετικά με τα εθνικά σχέδια δράσης των κρατών μελών κατά της μικροβιακής αντοχής στο πλαίσιο της προσέγγισης «Μία υγεία» (https://health.ec.europa.eu/publications/overview-report-member-states-…) («Μία υγεία», που σημαίνει ότι περιλαμβάνει την ανθρώπινη υγεία, την υγεία των ζώων, την υγεία των φυτών και το περιβάλλον, και αποτελεί πολύπλευρη διασυνοριακή απειλή για την υγεία που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από έναν τομέα ανεξάρτητα ή από μεμονωμένες χώρες μόνο).
Στις 26 Απριλίου 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με την ενίσχυση των δράσεων της ΕΕ για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής στο πλαίσιο της προσέγγισης «Μία υγεία», στην οποία τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να λάβουν μέτρα για τη βελτίωση της υγείας και της καλής διαβίωσης των ζώων παραγωγής τροφίμων, όπως τα εκτρεφόμενα ψάρια, προκειμένου να μειωθεί η εμφάνιση και η εξάπλωση λοιμωδών νόσων στην εκτροφή και, στη συνέχεια, να μειωθεί η ανάγκη χρήσης αντιμικροβιακών ουσιών. Και στις 13 Ιουνίου 2023, το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση σχετικά με την εντατικοποίηση των δράσεων της ΕΕ για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής στο πλαίσιο της προσέγγισης «Μία υγεία» (https://health.ec.europa.eu/publications/council-recommendation-steppin…). Οι συστάσεις αποσκοπούν στην προώθηση της συνετής χρήσης των αντιμικροβιακών με τον καθορισμό συγκεκριμένων στόχων για τη μικροβιακή αντοχή και την κατανάλωση αντιμικροβιακών στην ανθρώπινη υγεία. Ενθαρρύνουν επίσης τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα για τη βελτίωση της υγείας και της καλής διαβίωσης των ζώων παραγωγής τροφίμων, όπως τα εκτρεφόμενα ψάρια, ώστε να μειωθεί η εμφάνιση και η εξάπλωση λοιμωδών νόσων στην εκτροφή και, στη συνέχεια, να μειωθεί η ανάγκη χρήσης αντιμικροβιακών ουσιών.
Όπως αναφέρεται στις ενότητες 8 και 9 της σύστασης σχετικά με την ενίσχυση των δράσεων της ΕΕ για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής με την προσέγγιση «Μία υγεία», ορισμένες στρατηγικές για τη μείωση της εξάρτησης από τα αντιβιοτικά στην υδατοκαλλιέργεια είναι οι εξής: I) θέσπιση μέτρων πρόληψης και ελέγχου των λοιμωδών νόσων· II) θέσπιση μέτρων βιοπροφύλαξης στις ιχθυοτροφικές εκμεταλλεύσεις, η οποία αποτελεί υποχρέωση των υπευθύνων επιχειρήσεων σύμφωνα με το άρθρο 10 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/429 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9 Μαρτίου 2016, σχετικά με τις μεταδοτικές νόσους των ζώων και για την τροποποίηση και την κατάργηση ορισμένων πράξεων στον τομέα της υγείας των ζώων (νόμος για την υγεία των ζώων)· III) ενθάρρυνση των τεχνικών αναπαραγωγής στην υδατοκαλλιέργεια για την ανάπτυξη στελεχών ανθεκτικών στις ασθένειες· IV) προώθηση της χρήσης εμβολιασμού και εναλλακτικών λύσεων για την πρόληψη ορισμένων ασθενειών (τα εμβόλια προσφέρουν στοχευμένη ανοσία έναντι συγκεκριμένων παθογόνων παραγόντων· ωστόσο, περιλαμβάνουν προκλήσεις όπως οι περιορισμοί ανά είδος.)· V) προώθηση της ανάπτυξης και της χρήσης καινοτόμων πρόσθετων υλών ζωοτροφών, συμπεριλαμβανομένων επίσης πρόσθετων υλών ζωοτροφών για τη βελτίωση της φυσιολογικής κατάστασης των ζώων, όπως τροφές με βάση έντομα (οι ζωοτροφές αυτές είναι πλούσιες σε πρωτεΐνες, χιτίνη και βιοδραστικές ενώσεις (π.χ. λαυρικό οξύ) που μπορούν να ενισχύσουν την ποικιλότητα των μικροοργανισμών του εντέρου, να βελτιώσουν την ανθεκτικότητα στις ασθένειες και να μειώσουν την εξάρτηση από τα ιχθυάλευρα), προβιοτικά (προβιοτικά, όπως βακτήρια και lactobacillus, ενίσχυση της ανοσίας, της ανάπτυξης και της ανοχής στο άγχος με παράλληλη εξάλειψη των παθογόνων παραγόντων), των προβιοτικών [Προβιοτικά, π.χ. φρουκαλογοσακχαρίτες (FOS) και μαννανοολιγοσακχαρίτες (MOS), επιλεκτικά διεγείροντα ωφέλιμα βακτήρια εντέρων, βελτιώνοντας την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών και την ανοσολογική απόκριση] και των συμβιωτικών (τα οποία συνδυάζουν προβιοτικά και προβιοτικά, ενισχύουν συνεργικά την αντοχή στις ασθένειες, τη μορφολογία των εντέρων και την ισορροπία μικροβιώματος)· VI) εξασφάλιση συνεχούς κατάρτισης όσον αφορά τις γνώσεις για την πρόληψη και τον έλεγχο των λοιμώξεων και τη βιοασφάλεια όλου του προσωπικού ιχθυοτροφείου (επίσης σύμφωνα με το άρθρο 11 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/429)· VII) διασφάλιση της ορθής διαχείρισης της ιλύος για την πρόληψη ασθενειών και άλλων παθογόνων παραγόντων.
Αυτές οι εναλλακτικές στρατηγικές ευθυγραμμίζονται με τις κατευθυντήριες γραμμές των FAO/ΠΟΥ, προωθώντας φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές υδατοκαλλιέργειας που ενισχύουν την υγεία των ιχθύων, ελαχιστοποιούν τα απόβλητα και μειώνουν τις οικολογικές βλάβες.
Για την ενίσχυση του κανονιστικού πλαισίου της ΕΕ, τα κράτη μέλη εφαρμόζουν πολυετή εθνικά στρατηγικά σχέδια για την υδατοκαλλιέργεια (MNSPA) τα οποία ενσωματώνουν στόχους μείωσης της μικροβιακής αντοχής, τα οποία συχνά υποστηρίζονται από χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ). Τα σχέδια αυτά έχουν σχεδιαστεί για την ενίσχυση της βιοπροφύλαξης, την προώθηση προγραμμάτων εμβολιασμού και την προώθηση επενδύσεων σε εναλλακτικές θεραπείες.
Η ΕΕ παρέχει επίσης χρηματοδότηση για έργα που σχετίζονται με τη μικροβιακή αντοχή στον τομέα της υδατοκαλλιέργειας («Ορίζων Ευρώπη» και ΕΤΘΑΥ). Για παράδειγμα, η Cure4Aqua-με έμφαση στην ανάπτυξη εναλλακτικών βιολογικών λύσεων αντί των αντιβιοτικών και η NeoGiANT, η οποία αξιοποιεί τα γεωργικά υποπροϊόντα σε φυσικά αντιμικροβιακά σκευάσματα.