Ceisteanna Coitianta

Sea, tá sé indéanta, ach tá dúshláin theicniúla, innealtóireachta agus costais fós ann. Beidh forbairt an dobharshaothraithe aigéin amach ón gcósta nó nochta amach ón gcósta amach anseo ag brath ar an teicneolaíocht a chuirfear chun feidhme chun dálaí foircneacha na haeráide aigéanaí a shárú, ar na fadhbanna lóistíochta a bhaineann le beatha agus ionchuir eile a thabhairt chuig an bhfeirm, ar fhorbairt ardán oibre amach ón gcósta agus ar chianrialú na n-ardán atá bunaithe ar idirlíon na rudaí nithiúla (IoT) chun cumarsáid a dhéanamh agus chun na hardáin a bhainistiú le córais optamaithe bunaithe ar an intleacht shaorga.

Is cineál dobharshaothraithe é Dobharshaothrú Iltreafach Comhtháite (IMTA) ina ndéantar roinnt speiceas uisceach ó leibhéil thrófacha éagsúla (e.g. éisc, feamainn, sliogéisc nó inveirteabraigh eile) a shaothrú an-ghar dá chéile sa chóras táirgthe céanna chun éifeachtúlacht a fheabhsú, dramhaíl a laghdú agus éicisheirbhísí, amhail bithleigheasachán, a sholáthar.

Leis na ‘Treoirlínte straitéiseacha maidir le dobharshaothrú níos inbhuanaithe agus níos iomaíche san Aontas don tréimhse 2021 go 2030’ cuirtear IMTA chun cinn, i measc cineálacha eile dobharshaothraithe is tairbhí don chomhshaol agus don aeráid.

Is féidir le IMTA go leor cineálacha éagsúla córas dobharshaothraithe a chumhdach, amhail córais dobharshaothraithe ar talamh (e.g. linnte) agus córais pionnaí eangaí (e.g. meascán d’fheirmeoireacht éisc le córais as an mbun agus ar an ngrinneall le haghaidh moilisc dhébhlaoscacha agus táirgeadh feamainne). Mar sin féin, is é an aidhm atá ann i gcónaí inbhuanaitheacht chomhshaoil, cobhsaíocht eacnamaíoch agus inghlacthacht shóisialta a mhéadú, laistigh de chur chuige iomlánaíoch agus ciorclach an gheilleagair.

Cuireann córais IMTA feabhas ar inbhuanaitheacht an dobharshaothraithe trí thimthriallta cothaitheach nádúrtha a ionsamhlú. Sna córais sin, bíonn an t-ábhar orgánach nach n-úsáideann speiceas amháin, amhail éisc, ina acmhainn do dhaoine eile, amhail feamainn agus moilisc, a úsáideann na cothaithigh chun fás. Braitheann éifeachtacht an chórais ar thosca comhshaoil, amhail leibhéil cothaitheach sa limistéar, infhaighteacht bia agus hidridinimic.

Tá roinnt dúshlán fós ann maidir le glacadh IMTA. Mar shampla, de réir reachtaíocht an Aontais, ní féidir ainmhithe dobharshaothraithe a bheathú le dramhaíl, rud a chiallaíonn go ndéanann an creat dlíthiúil atá i bhfeidhm samhlacha a neamhbhailíochtú ina ndéantar éisc a chomhcheangal le scagbheathóirí agus speicis detritivores áirithe (speicis ísealtrófacha mar mhoilisc dhébhlaoscacha agus cúcamair mhara) a athchúrsálann na cothaithigh ó bheatha agus ó fhaecas neamhite éisc. Chun measúnú a dhéanamh ar na dúshláin sin agus chun cuidiú aghaidh a thabhairt orthu, tá roinnt tionscadal á maoiniú ag an Aontas ar IMTA amhail Astral (https://www.astral-project.eu/) agus AquaVitae (https://aquavitaeproject.eu/).

In 2020, shroich táirgeadh dobharshaothraithe an Aontais 1,2 milliún tona san iomlán, le luach EUR 3,9 billiún. An tráth sin, ba iad na diúilicíní mara (19 % de tháirgeadh iomlán an Aontais), an breac dea-dhathach (17 %), diúilicíní gorma (11 %), oisrí caidhpeáilte an Aigéin Chiúin (9 %), an garbhánach órcheannach (8 %), diúilicíní Meánmhuirí (7 %), an doingean mara Eorpach (7 %), an carbán coiteann (7 %) agus an tuinnín gorm Atlantach (3 %) na príomhspeicis dobharshaothraithe a táirgeadh. Is ionann na naoi speiceas sin agus 87 % de tháirgeadh iomlán dobharshaothraithe an Aontais de réir meáchain (STECF 22-17-AE).

Táirgtear táirgí dobharshaothraithe an Aontais de réir ardchaighdeáin cháilíochta agus inbhuanaitheachta toisc go bhfuil corpas mór reachtaíochta de chuid an Aontais i bhfeidhm lena gcumhdaítear saincheisteanna éagsúla nach mór do tháirgeoirí dobharshaothraithe a chomhlíonadh (e.g. reachtaíocht maidir le sláinte ainmhithe, leas ainmhithe, sábháilteacht bia, sábháilteacht beatha, cóireálacha tréidliachta, cáilíocht uisce, reachtaíocht maidir le speicis neamhdhúchasacha nó speicis nach bhfaightear go háitiúil a thabhairt isteach, etc).

Tá taighde ar siúl faoi láthair ar an ábhar seo. Mar shampla, sainaithníodh sa tionscadal ‘Diversify’, atá maoinithe ag an Aontas, gurb iad na speicis is tábhachtaí chun éagsúlú táirgiúil Meagre (Argyrosomus regius) dhobharshaothrú na hEorpa, Greater amberjack (Seriola dumerilii), pikeperch (Sander lucioperca), haileabó Atlantach (Hippoglossus hippoglossus), Wreckfish (Polyprion americanus), an milléad liath (Mugil cephalus) a mhéadú. Tá tionscadail eile atá maoinithe ag an Aontas ag féachaint freisin ar an bhféidearthacht speicis a éagsúlú tuilleadh, lena n-áirítear speicis íseal-trófacha (féach AquaVitae (https://aquavitaeproject.eu/). Ní mór an t-éagsúlú a dhéanamh agus éileamh an mhargaidh agus an trádáil idirnáisiúnta i dtáirgí bia uiscigh á n-aithint.

Tá acmhainneacht mhór ag algaí, ach tá an táirgeadh san Eoraip fós íseal faoi láthair. In 2022, ghlac an Coimisiún an Teachtaireacht ‘I dtreo earnáil láidir inbhuanaithe algaí san Aontas’, ar a dtugtar Tionscnamh Algaí an Aontais(https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_6899) arb é is aidhm dó leas a bhaint as acmhainneacht algaí san Aontas Eorpach. Moltar 23 ghníomhaíocht sa Teachtaireacht chun deiseanna a chruthú don tionscal chun cabhrú leis fás ina earnáil láidir, inbhuanaithe agus athghiniúnach atá in ann freastal ar éileamh méadaitheach an Aontais. Is é is aidhm d’ardán Eorpach na ngeallsealbhóirí algaí, EU4Algae (https://maritime-forum.ec.europa.eu/en/frontpage/1727) dlús a chur le forbairt thionscal algaí na hEorpa agus algaí a chur chun cinn le haghaidh cothaithe agus úsáidí eile i measc tomhaltóirí agus gnólachtaí san Aontas.

Is táirgí dobharshaothraithe iad 27 % de thomhaltas táirgí bia uiscigh (dobharshaothrú agus iascaireacht) san Aontas. Is ionann táirgí dobharshaothraithe an Aontais agus 26 % díobh siúd a tháirgeann earnáil na mbianna uisceacha (iascaireacht agus dobharshaothrú eastóscach). Is é 37.5 % an céatadán de tháirgí dobharshaothraithe a ídítear san Aontas a thagann ó dhobharshaothrú an Aontais (clár comhardaithe an tsoláthair, EUMOFA 2022, https://www.eumofa.eu/supply-balance).

Meastar táirgeadh iomlán an dobharshaothraithe orgánaigh ar leibhéal an Aontais in 2020 ag 74.032 tona, arb ionann é agus 6.4 % de tháirgeadh iomlán dobharshaothraithe an Aontais (Dobharshaothrú orgánach san Aontas, (EUMOFA 2022, https://www.eumofa.eu/documents/20178/432372/Organic+aquaculture+in+the…).

San AE 27 is iad na tíortha is tábhachtaí ná an Spáinn, an Fhrainc, an Ghréig, an Iodáil agus an Pholainn le 70 % den táirgeadh dobharshaothraithe.

Is iad na tíortha is mó a chuireann le táirgeadh na hEorpa (EEA39) ná an Iorua (thart ar 46 % de tháirgeadh iomlán na hEorpa), agus ina dhiaidh sin an Spáinn, an Tuirc, an Ríocht Aontaithe, an Fhrainc, an Iodáil agus an Ghréig. Is ionann na seacht dtír sin agus 90 % den táirgeadh dobharshaothraithe ar fad san Eoraip. (FAO 2022).

I gcomparáid le fás an dobharshaothraithe ar leibhéal an domhain, tá táirgeadh an Aontais beagnach marbhánta.

Tá ráta fáis an dobharshaothraithe éisc in AE-27 an-íseal ó 2000 i leith, agus fás 1.1 % in aghaidh na bliana (meánfhás bliantúil) ag teacht ar dhobharshaothrú éisc agus fás 2.8 % ag teacht ar speicis mhoilisc. Má chuirtear an Iorua agus an Tuirc san áireamh, méadaíonn an méid iomlán go 4 %. Ar an leibhéal domhanda, is é 4.3 % an meánfhás bliantúil ar dhobharshaothrú éisc. (FAO, 2022, https://www.fao.org/fishery/en/topic/166235).

Is cur chuige atá sofaisticiúil ó thaobh na teicneolaíochta de é dobharshaothrú beacht in earnáil an dobharshaothraithe arb é is aidhm dó arduirlisí agus ardmhodheolaíochtaí a ionchorprú chun borradh a chur faoi neamhspleáchas an fhaireacháin ar athróga bitheacha agus aibitheacha araon sna saoráidí, rud a chothóidh bainistiú feirme níos éifeachtúla. Is é an cuspóir atá ann caighdeáin leasa ainmhithe a ardú, tionchair ar an gcomhshaol a mhaolú agus inmharthanacht eacnamaíoch saoráidí dobharshaothraithe a fheabhsú. Is é is aidhm do dhobharshaothrú beachtais táirgeoirí a chumhachtú chun faireachán níos éifeachtúla a dhéanamh ar phróisis bhitheolaíocha a bhaineann go dlúth lena saoráidí agus na próisis sin a dhoiciméadú, arb é is príomhthréith dóibh teicneolaíochtaí braiteora ceannródaíocha, modheolaíochtaí anailíse staidrimh, agus teicneolaíochtaí intleachta saorga (IS) sofaisticiúla a chomhtháthú.