FAQ

Wanneer aquacultuur op duurzame wijze gebeurt, kan zij helpen een aantal van de dringendste problemen op te lossen waarmee we vandaag de dag worden geconfronteerd.

— Aquacultuur levert voedzaam en divers voedsel aan een groeiende wereldbevolking.

Aquacultuur vermindert de noodzaak om meer wilde vis te vangen om aan de toenemende vraag naar vis te voldoen en draagt derhalve bij tot het behoud van de visbestanden.

— Het kan vers en lokaal voedsel leveren. De levering van voedsel dichter bij de consument maakt het mogelijk de koolstofemissies in het vervoer te verminderen.

— Aquacultuur kan levensmiddelen en diervoeders produceren met een geringer klimaat- en milieueffect dan andere soorten landbouw (bv. het kweken van runderen voor melk of vlees). Door meer voedsel uit de aquacultuur te consumeren, kunnen we ook de druk van de landbouw op het land verminderen.

— Aquacultuuractiviteiten kunnen een bron van inkomsten en ontwikkeling zijn voor afgelegen kust- en plattelandsgemeenschappen waar weinig alternatieven beschikbaar zijn. Bepaalde soorten aquacultuur dragen bij tot het behoud van ecosystemen en biodiversiteit (bv. weekdierhouderij, extensieve aquacultuur in vijvers en wetlands, en de kweek van algen en andere ongewervelde dieren). Deze diensten omvatten het reinigen van water uit overtollige nutriënten en organisch materiaal of het behoud en herstel van ecosystemen en biodiversiteit.

— Voordat aquacultuurbedrijven kunnen opereren, moeten toekomstige aquacultuurproducenten een vergunning krijgen van de bevoegde nationale autoriteiten (soms zijn regionale autoriteiten verantwoordelijk voor vergunningen). Bij het beoordelen van die aanvraag controleren de autoriteiten of de voorgestelde locatie geschikt is en wat de effecten op het milieu zullen zijn.

— Aquacultuurproducenten hebben een vergunning nodig voordat zij zeewater of zoet water voor het bedrijf gebruiken. Wanneer het water weer in het milieu terechtkomt, mag de toestand van het waterlichaam niet verslechteren.

— Bovendien moeten aquacultuurinrichtingen worden geregistreerd of erkend door de gezondheidsautoriteiten die zich bezighouden met diergezondheid, en zowel de landbouwer als deze autoriteiten zijn verplicht toezicht uit te oefenen op mogelijke ziekten.

— Zodra alle autorisaties zijn ontvangen, moeten aquacultuurproducenten aan verschillende voorwaarden voldoen om ervoor te zorgen dat de aquacultuuractiviteiten het milieu, de gezondheid van mens en dier en het dierenwelzijn eerbiedigen.

— Erkende bedrijven moeten hun gevolgen voor het milieu blijven monitoren.

— Ter bescherming van het milieu mogen producenten alleen toegelaten diervoeders, schoonmaakmiddelen en geneesmiddelen gebruiken.

— Wat de diergezondheid betreft, zijn landbouwers ook verplicht verschillende registers bij te houden, onder meer over het aantal dieren dat het bedrijf binnenkomt en verlaat en hoeveel dieren sterven. Ook moeten zij een register bijhouden van de maatregelen die zij nemen om elk risico op ziekten te voorkomen en te beheersen. Om de gezondheid van de consumenten te beschermen, moeten aquacultuurproducenten strikte regels inzake voedselhygiëne en diergezondheid naleven. Zij mogen alleen toegelaten en gecontroleerde diervoeders gebruiken.

— Voor het gebruik van geneesmiddelen voor diergeneeskundig gebruik is een voorschrift van een dierenarts vereist, en alleen toegelaten geneesmiddelen voor diergeneeskundig gebruik zijn toegestaan, met inachtneming van de voorgeschreven wachttijden en grenswaarden voor residuen. Aquacultuurproducenten moeten alle diergeneesmiddelen die ze gebruiken, registreren en een kopie van het diergeneeskundig voorschrift (recept) bewaren.

— Bovendien moeten de veehouders zorgen voor een humane behandeling van landbouwhuisdieren gedurende hun hele productiecyclus en tijdens het slachten en vervoer.

Om te weten of een aquacultuurproject in een gebied kan worden uitgevoerd, moet een haalbaarheidsstudie van het gebied worden uitgevoerd (bv. beschikbaarheid van water van goede kwaliteit, geen interferentie met andere toepassingen, voorwaarden voor de vestiging van aquacultuurlocaties in het gebied) en van de soorten die kunnen worden gekweekt. Er zijn veel locaties voor aquacultuur mogelijk (bv. op het land, in kustwateren, op zee, in estuaria, in vijvers, naast rivieren). Om een licentie te krijgen, heeft elke locatie verschillende voorwaarden en zijn de uit te voeren studies verschillend. De bevoegde autoriteiten identificeren soms eerder bestudeerde gebieden waar aquacultuuractiviteiten mogelijk en geprioriteerd zijn, waardoor het verkrijgen van vergunningen voor een bedrijf in het gebied sneller verloopt.

Hoewel in theorie alle vissoorten voor de aquacultuurkweek kunnen worden gebruikt, vormen slechts enkele vissoorten (ongeveer 10) momenteel een belangrijk onderdeel van de aquacultuurproductie in de EU. Met name de soorten waarvan de biologie algemeen bekend is en waarvan de voortplanting in gevangenschap mogelijk is, worden gekweekt. Tegelijkertijd moet er een marktvraag naar deze soorten zijn en moet er een marktprijs zijn die het mogelijk maakt de productie winstgevend te maken.

Er zijn zeer uiteenlopende productiemethoden voor aquacultuursoorten in de EU; enkele van de belangrijkste zijn de volgende (WTECV-tabel met economische gegevens over aquacultuur, 2023):

— Omhulsels, hokken, recirculatiesystemen en tanks voor zalm;

— Tanks en loopbanen, recirculatiesystemen en vijvers voor forel;

— Pennen, tanks, vijvers, recirculatiesystemen voor zeebaars en zeebrasem;

— Vlotten, polycultuur, logline voor mosselen;

— Vijvers, tanks, raceway, gages, polycultuur voor karpers;

— Op de bodem, beuglijnen, vlotten en polycultuur voor oesters;

— Vijvers, raceways, tanks voor schaaldieren;

— Op de bodem, tanks en raceways, hokken, recirculatiesystemen, polycultuur, vlotten, beuglijnen, tanks voor zeewier;

— Bioreactoren met open of gesloten systeem voor microalgen.

Bovendien moeten de meeste vissoorten en zeewier zich in de vroege groeifase bevinden in een broederij en een kwekerij. Zaden van weekdieren worden geproduceerd in broederijen of in het wild verzameld.

Net als elke economische activiteit heeft aquacultuur gevolgen voor het milieu. Dit hangt af van de kwaliteit van het beheer van de activiteit, de geschiktheid van de locatie en het productiesysteem. Als de aquacultuur goed wordt beheerd, kan zij ook een manier zijn om eiwitten te produceren met een lagere koolstof- en milieuvoetafdruk dan andere teelten. Bovendien kunnen bepaalde vormen van aquacultuur (bijvoorbeeld de teelt van weekdieren, aquacultuur in vijvers en wetlands en de teelt van algen en andere ongewervelde dieren), wanneer zij op passende wijze worden beheerd, tal van ecosysteemdiensten bieden. Deze diensten omvatten de absorptie van overtollige nutriënten en organisch materiaal uit het milieu of het behoud en herstel van ecosystemen en biodiversiteit.

De milieuwetgeving van de EU en de nationale uitvoeringswetgeving hebben het regelgevingskader voor de aquacultuur in de EU vastgesteld dat ervoor zorgt dat de gevolgen die aquacultuuractiviteiten kunnen hebben voor het milieu (koolstofvoetafdruk, effluenten, afval of andere effecten op mariene en zoetwaterecosystemen) worden beperkt en dat aquacultuuractiviteiten geen ernstige schade toebrengen aan ecosystemen of de biodiversiteit.

De milieuprestaties van de aquacultuursector in de EU kunnen niettemin verder worden verbeterd door: I) ervoor te zorgen dat de milieuwetgeving volledig wordt toegepast en de doelstellingen ervan worden verwezenlijkt; II) verdere beperking van de gevolgen van de aquacultuur; en iii) aquacultuur met een lagere milieu-impact en aquacultuur die ecosysteemdiensten levert, te bevorderen.

De “Strategische richtsnoeren voor een duurzamere en concurrerendere EU-aquacultuur voor de periode 2021-2030” hebben tot doel de milieuprestaties van de aquacultuursector te verbeteren door de impact van aquacultuur verder te beperken en de soorten aquacultuur te bevorderen die het meest gunstig zijn voor het milieu en het klimaat, zoals weinig trofische aquacultuur en biologische aquacultuur.

Aquacultuur vereist een goede waterkwaliteit om een optimale gezondheid en een optimaal welzijn van waterdieren en de rentabiliteit van een aquatische kwekerij te waarborgen. Daarom is de bestrijding van waterverontreiniging door de EU-lidstaten, in overeenstemming met de ambitie van de Europese Green Deal om alle verontreiniging tot nul terug te brengen, van bijzonder belang voor de aquacultuur.

Aquacultuurproducenten hebben een vergunning nodig voordat zij zee- of zoetwater gebruiken voor het bedrijf. Wanneer het water weer in het milieu terechtkomt, mag de toestand van het waterlichaam niet verslechteren. Lozingen van aquacultuurvoorzieningen in de EU moeten voldoen aan de strenge waterkwaliteitsnormen van de EU en aan strenge nationale, regionale en lokale regelgeving.

Bepaalde vormen van aquacultuur, zoals de kweek van weekdieren en de kweek van algen en andere ongewervelde dieren, kunnen, mits adequaat beheerd, de waterkwaliteit verbeteren door de absorptie van overtollige nutriënten en organisch materiaal uit het milieu.

Recirculerende aquacultuursystemen (RAS) zijn aquacultuurvoorzieningen aan land — in de open lucht of binnen — die het waterverbruik tot een minimum beperken door het water te filteren, aan te passen en te hergebruiken.

In vergelijking met traditionele vijver of open wateraquacultuur maakt het waterrecirculatieproces in de regio Sardinië het mogelijk om de kweekomstandigheden te controleren en afval op te vangen. Bovendien voorkomt aquacultuur aan land ontsnappingen en beperkt zij de externe overdracht van ziekten en parasieten. De regio Sardinië belooft een duurzamere voedselproductie met een lagere consumptie van zoet water en kortere vervoersafstanden, aangezien vis dichter bij de markten kan worden geteeld. Door de teeltomstandigheden te controleren, kan de aquacultuurproductie in een RAS-installatie bijna overal worden opgezet, ongeacht de plaatselijke omstandigheden. Door de productie over land te verplaatsen, kan het ook de schaarste aan beschikbare ruimte en de concurrentie om toegang tot zeegebieden beperken.

Anderzijds is een RAS-faciliteit doorgaans energie-intensief en duur. De investeringskosten zijn hoog en de recirculatietechnologie verbruikt enorme hoeveelheden energie en moet worden gecontroleerd en beheerd door geschoolde arbeidskrachten. Bovendien moet de technologie nog steeds haar levensvatbaarheid op grote schaal aantonen, met name op het gebied van zoutwater.

Voeder voor gekweekte vis moet een belangrijk gehalte (35-50 %) aan zeer verteerbare eiwitten en hoge energie bevatten door middel van hoogwaardige vetten, om de activiteit en de groei ervan in stand te houden. De grondstoffen die beschikbaar zijn voor de vervaardiging van dergelijke aquafeed zijn afkomstig uit drie hoofdbronnen:

plantaardige bijproducten van tarwe, soja en maïs.

II) vismeel en visolie van vis en zeeschaaldieren, hoewel hun aandeel in voeder afneemt.

III) In sommige gevallen zijn ook bijproducten van de sector dierlijke productie op het land, die zeer voedzaam zijn.

Tegenwoordig worden duurzame voedersystemen bevorderd, waardoor de afhankelijkheid van vismeel en visolie uit wilde bestanden voor de voedselproductie wordt beperkt, bijvoorbeeld door het gebruik van alternatieve eiwitingrediënten, zoals algen of insecten, of afval van andere industrieën aan te moedigen. Dit komt ook tot uiting in de strategische richtsnoeren voor een duurzamere en concurrerendere EU-aquacultuur voor de periode 2021-2030.

Overeenkomstig Verordening (EU) 2018/848 van het Europees Parlement en de Raad van 30 mei 2018 inzake de biologische productie en de etikettering van biologische producten (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32018R0848) is biologische productie een algemeen systeem van landbouwbedrijfsbeheer en voedselproductie dat de beste milieu- en klimaatactiepraktijken, een hoog niveau van biodiversiteit, het behoud van natuurlijke hulpbronnen en de toepassing van hoge dierenwelzijnsnormen en hoge productienormen combineert, in overeenstemming met de vraag van een toenemend aantal consumenten naar producten die zijn geproduceerd met behulp van natuurlijke stoffen en processen. Deze verordening voorziet, samen met bepaalde relevante secundaire handelingen, in gedetailleerde productievoorschriften voor biologische aquacultuur, waaronder milieuvoorschriften, inachtneming van een periode voor de omschakeling naar biologische productie, voeding, dierenwelzijn, gezondheidszorg en houderij, met gedetailleerde maximale bezettingsdichtheid voor soorten en strikte beperkingen op het gebruik van externe productiemiddelen, onder meer op het gebied van diergeneeskundige behandelingen.

Om het biologische EU-logo te kunnen gebruiken en op het etiket van hun producten “biologisch” te kunnen vermelden, moeten de biologische marktdeelnemers worden gecertificeerd door een controleorgaan dat is erkend door de bevoegde autoriteiten en zal bevestigen dat hun activiteiten worden uitgevoerd in overeenstemming met de biologische verordening van de EU.

Meer informatie over het EU-certificeringssysteem voor biologische producten en de handhaving ervan is te vinden op de volgende webpagina van de Commissie:

Biologische landbouw (https://agriculture.ec.europa.eu/farming/organic-farming_en). Daarnaast is een document met veelgestelde vragen over bepalingen inzake biologische productie, met inbegrip van een hoofdstuk over biologische aquacultuur, hier te vinden: https://agriculture.ec.europa.eu/system/files/2022-09/organic-rules-faq….